تولد چهارسالگی ساروس مبارک

حالا ساروس به شماره ۳۰ رسیده، اما در شماره ۲۵ این نشریه، گزارشی از نشست دوستانه بچه‌های ساروس با من و احسان مهرجو منتشرشده بود:
https://news.1rj.ru/str/paleogram/659

حیات پیش از تاریخ
طراحی و متحرک‌سازی از Dane Pavitt
جانوران مختلفی از اعصار مختلف تاریخ زمین، از جمله چند گونه نویافته، در مقایسه با جثه انسان
پیش‌تر متحرک‌سازی‌های دیگری نیز از همین هنرمند در پالئوگرام دیده‌ایم:
رژه دایناسورها
t.me/paleogram/201
جانوران سنوزوئیک
t.me/paleogram/376
آوازهای جنگل
t.me/paleogram/614

نام هر جانور در بدو ورود آن نمایش داده می‌شود. این‌جا تنها به نگارش تلفظ نام‌ها و نسب جانوران اکتفا می‌کنیم:

دایکتودون (گیاه‌خوار، خویشاوند پستانداران)
مگانورا (سنجاقک غول‌آسا)
ساینوسورپ‌تریکس (دایناسور پردار)
پولمونوس‌کورپیوس (عقرب غول‌آسا)
ایوهیپوس (اسب پنج‌انگشتی)
دای‌مورفودون (تروسور دندان‌دار)
سیتاکوسورِس (دایناسور، خویشاوند دایناسورهای شاخ‌دار)
تایله‌سینوس (گرگ تاسمانی یا ببر تاسمانی، کیسه‌دار)
هترودونتوسورِس (دایناسور همه‌چیزخوار)
ارایوپْس (دوزیست از گروه تمناسپوندایل‌ها)
رافوس (دودو، کبوتر غول‌پیکر بی‌پرواز)
ساینوگنه‌توس (شکارچی، خویشاوند پستانداران)
لیستروسورِس (گیاه‌خوار، خویشاوند پستانداران)
آرثروپلورا (هزارپای گیاه‌خوار غول‌آسا)
ترانودون (تروسور بی‌دندان ماهی‌خوار)
گوانلونگ (دایناسور شکارچی، خویشاوند تیرانوسورِس)
داینونیکوس (دایناسور شکارچی، خویشاوند پرندگان)
په‌لیولوک‌سودون فالکونری (فیل کوتوله سیسیل)
اسمایلودون (ببر خنجردندان)
دزمتوسوکِس (گیاه‌خوار، خویشاوند تمساح‌ها)
کاپروسوکِس (تمساح لاشه‌خوار دونده)
استیمنوسوکِس (همه‌چیزخوار، خویشاوند پستانداران)
پکی‌سفالوسورِس (دایناسور کله‌قوچی)
دای‌مترودون (شکارچی، خویشاوند پستانداران)
آنزو (دایناسور همه‌چیزخوار)
رائوی‌سوکِس (شکارچی، خویشاوند تمساح‌ها)
اینوس‌ترانسفیا (شکارچی، خویشاوند پستانداران)
شرینگاسورِس (گیاه‌خوار، از خویشاوندان تمساح‌ها و دایناسورها)
بوریالوپلتا (دایناسور زره‌پوش)
ارسوس اسپلیوس (خرس غار)
تایتنیس (مرغ وحشت)
جایگنتوپیتکوس (بزرگترین انسان‌ریخت تاریخ)
گلیپتودون (پستاندار زره‌پوش، خویشاوند آرمادیلو)
کامپتوسورِس (دایناسور گیاه‌خوار)
سفالس‌پیس (ماهی زره‌پوش)
دیپلوکالوس (دوزیست سرچکشی)
هالشکاراپتور (دایناسور ماهی‌گیر)
استیثاکانتوس (موش‌ماهی تاج‌دار)
آنومالوکاریس (بندپای شناگر، بزرگ‌ترین شکارچی زمان خود)
تایتنایتِس (آمونیت غول‌آسا)
ترای‌گوتس (بندپای شناگر، خویشاوند عقرب و خرچنگ نعل‌اسبی)
هسپرورنیس (پرنده بی‌پرواز دندان‌دار)
اورتوسراس (نوتیلوئید غول‌آسا)
دزموستایلِس (پستاندار شناگر، خویشاوند احتمالی فردسمان)
ایکتیوسورِس (خزنده شناگر و خون‌گرم)
متریورینکوس (تمساح شناگر)
آرکی‌لون (لاک‌پشت غول‌آسا)
ماوسونیا (سلاکانت غول‌آسا)
لیوپلورودون (خزنده شناگر و خون‌گرم)
زیفاکتاینِس (ماهی استخوانی غول‌آسا)
دانکولستیوس (ماهی زره‌دار غول‌آسا)
هلیکوپ‌رایِن (موش‌ماهی گرده‌دار)
هایدرودمالیس (بزرگ‌ترین گاو دریایی)
پرایونوسوکِس (بزرگ‌ترین دوزیست تاریخ)
الاسموسورِس (خزنده شناگر و خون‌گرم)
اسپاینوسورِس (بزرگ‌ترین دایناسور شکارچی)
لیدزیکتیس (بزرگ‌ترین ماهی تلئوست تاریخ)
مگالودون (بزرگ‌ترین کوسه تاریخ)
لیویاتن (بزرگ‌ترین وال دندان‌دار تاریخ)
باسیلوسورِس (وال پادار غول‌آسا)
موزاسورِس (بزمجه شناگر)
شستاسورِس (بزرگ‌ترین خزنده آبزی تاریخ)
اندریوس‌آرکوس (بزرگ‌ترین پستاندار شکارچی خشکی)
ماکروکنیا (پستاندار سم‌دار، خویشاوند فردسمان)
داینورنیس (بزرگ‌ترین پرنده تاریخ)
آنکایلوسورِس (دایناسور زره‌پوش)
سیلودونتا (کرگدن پشمالو)
کالیکوتریوم (پستاندار فردسم تنبل‌مانند)
مگاسروپس (پستاندار فردسم، خویشاوند نزدیک اسب‌ها)
وارانوس پریسکا (بزرگ‌ترین عضو خانواده بزمجه‌ها)
نوترونیکوس (دایناسور گیاه‌خوار تنبل‌مانند)
باهاداسورِس (دایناسور گیاه‌خوار گردن‌دراز)
لیسوویچیا (گیاه‌خوار، خویشاوند پستانداران)
استگوسورِس (دایناسور گیاه‌خوار خاردار)
آلوسورِس (دایناسور شکارچی)
مگاتریوم (تنبل غول‌آسا)
ماموتوس (ماموت پشمالو)
ترای‌سراتوپس (دایناسور شاخ‌دار)
کتزال‌کواتلوس (بزرگ‌ترین تروسور تاریخ)
په‌لیولوک‌سودون نمادیکوس (بزرگ‌ترین پستاندار خشکی)
ادمونتوسورِس (دایناسور گیاه‌خوار منقاراردکی)
تیرانوسورِس (دایناسور شکارچی)
پاراسراتریوم (بزرگ‌ترین پستاندار خشکی، خویشاوند کرگدن)
آپاتوسورِس (دایناسور گیاه‌خوار گردن‌دراز)
سوروپوسیدون (دایناسور گیاه‌خوار گردن‌دراز)
آرجنتینوسورِس (بزرگ‌ترین جانور خشکی طی تاریخ)

❌ این ویدئو با عناوینی مثل «کهن ترین گونه جانوری جهان در دریاچه هامون» و «فسیل زنده در حال انقراض» در حال انتشار است.

✅ ساعتی پیش عرفان خسروی، جانورشناس به ما در روزنامه جام‌جم گفت: این سخت‌پوستی است شبیه میگو که نه در حال انقراض است و نه کهن‌ترین جانور جهان! وی افزود: مشاهده این جاندار اولین بار در ایران در سال ۲۰۰۵ در دریاچه‌های آذربایجان غربی گزارش شده است.
✅ خسروی تأکید کرد: احتمالا تخم‌های این گونه از قبل در دریاچه هامون بوده ولی نه از ۲۰۰ میلیون سال پیش. احتمالی ضعیف اما قابل بررسی هم وجود دارد که تخم‌های این موجود را عامل انسانی منتقل کرده باشد.

🗞 متن کامل این گفت‌و‌گو دوشنبه 26 فروردین 98 در صفحه اول روزنامه جام‌جم منتشر خواهد شد.

📌 جذاب‌ترین رویدادهای دنیای علم و فناوری در کانال جام دانش👇🏻
📡@JameDanesh

ماجرای موجود عجیب هامون
گفتگوی کاظم کوکرم با عرفان خسروی

جام جم، دوشنبه، ۲۶ فروردین ۹۸، ش‍ ۵۳۵۹، صفحه ۱

مطالعه در تارنمای جام جم:
jamejamdaily.ir/newspaper/item/20078

📝 رمزگشایی از ماجرای مشاهده موجود عجیب ناشناس در دریاچه هامون در گفت‌گوی کاظم کوکرم با عرفان خسروی، جانورشناس👇🏻
bit.ly/2IyLBsz
دسترسی به فایل PDF صفحه اول روزنامه جام‌جم دوشنبه 26 فروردین 98 روزنامه جام‌جم👇🏻
bit.ly/2UjBZEe
📌 جذاب‌ترین رویدادهای دنیای علم و فناوری در کانال جام دانش👇🏻
📡@JameDanesh

🦐
همه چیز درباره موجود عجیب هامون/صاحبخانه قدیمی یا مهمان ناخوانده

عرفان خسروی، دیرینه‌شناس درباره موجودی که اخیرا در تالاب هامون مشاهده شده و «فسیل زنده» خوانده شد به خبرنگار مهر گفت:

- تخم‌های این میگو ممکن است چندین دهه منتظر بمانند تا آب باران دریاچه‌ای را به قدر کافی پرآب کند و تخم‌ها پس از مدتی خیس‌خوردن در رطوبت بازمی‌شوند و این موجودات بیرون می‌آیند

- تخم این موجودات در آمریکای شمالی و شرق آسیا به عنوان نمونه آزمایشگاهی و خانگی در مقیاس تجاری به فروش می‌رسد تا علاقه‌مندان با قیمت بسیار پایین در آکواریوم میگوی بچه‌وزغی پرورش دهند بنابراین اصلاً بعید نیست کسی تخم‌ها یا نمونه‌های رشد یافته این موجودات را در دریاچه رها کرده باشد

- نخستین بار در ایران، حدود ۱۵ سال پیش این موجودات را در دریاچه‌های آذربایجان غربی مشاهده کردند، بعد در مناطق دیگری از جمله عباس‌آباد نائین هم گزارش شدند

- این تعبیر که در فضای مجازی بسیار نقل شده و می‌گوید این موجودات پس از دویست میلیون سال از زیرخاک بیرون آمده‌اند و سیل باعث شده زیادی در تاریخ به عقب برویم، یا موجوداتی متعلق به عصر دایناسورها دوباره زنده شده‌اند، همگی حاصل نفهمیدن اصطلاحی علمی هستند


@masoudborbor
mehrnews.com/news/4593403

تمساحهای پژوهشگر


گاندو تمساح بومی بلوچستان و الیگاتور آمریکایی دو نوع تمساحی هستند که از ابزار استفاده می‌کنند. آنها خس و خاشاک مناسب لانه‌سازی پرندگان را روی دماغ خودشان می‌گذارند و استتار میکنند تا وقتی پرنده برای برداشتن آن‌ها اقدام می‌کند به داخل دهان آن‌ها برود. این رفتار فقط در زمان لانه‌سازی پرندگان مشاهده شده و این یعنی آن‌ها رفتارهای پرنده‌ها را مورد پژوهش قرار داده و متوجه شده‌اند در چه زمانی لانه‌سازی می‌کنند. تمساحها برای پیدا کردن شاخه‌ها می‌توانند از درخت هم بالا بروند. البته اگر درخت جایی برای قرار دادن دست و پایشان داشته باشد.

ممکنست بگویید شاید این یک رفتار غریزی باشد. از کجا مطمئنی که تمساحها زمان لانه سازی پرندگان را بررسی کردند؟ شاید در یک زمان خاص سال اینکار را میکنند.

محققان برای پاسخ به این سوال رفتار تمساحها در نقاط مختلف که زمان لانه سازی پرندگان متفاوت است را بررسی کردند و متوجه شدند تمساحها حواسشان هست که زمان لانه سازی پرندگان دوروبر خودشان دقیقا چه وقت است و آن موقع از این شارلاتان بازیها درمیآورند.

@sepideheshab

http://www.sci-news.com/biology/science-american-alligators-mugger-crocodiles-lures-hunt-prey-01611.html

فسیل زنده چیست؟ تعبیری که باید از ادبیات علمی کنار رود
عرفان خسروی، شرق، ش‍. ۳۴۰۷، شنبه، ۳۱ فروردین ۹۸، ص‍. ۹

فسیل زنده در هامون؟
جانوری که در #دریاچه_هامون پیدا شد، چیست؟

برگه ۱ و ۲ و ۳: توضیحات مختصری درباره ماهیت موجود عجیبی به نام #Triops یا میگوی بچه‌وزغی که هفته گذشته در صدر اخبار و شایعات قرار گرفت. این موجود جزء شاخه #بندپایان، زیرشاخه #سخت_پوستان، رده آب‌شش‌پایان و راسته سپرمیگوهاست. شباهت‌های آن به #خرچنگ_نعل_اسبی و تریلوبیت‌ها نیز ناشی از #تکامل_همگراست.

برگه ۴: تصاویری از میگوی بچه‌وزغی دریاچه هامون که انتشار آن‌ها در فضای مجازی جنجال آفرید.

برگه ۵ و ۶: نمونه‌هایی از شایعات خبری و تفسیرهای شبه‌علمی درباره انتساب این موجودات به دوره #دایناسورها و خرچنگ‌های نعل‌اسبی.

برگه ۷ و ۸ و ۹: در مصاحبه‌هایی که با روزنامه جام جم (به لطف کاظم کوکرم) و خبرگزاری مهر (به لطف مسعود بُربُر) انجام شد و نیز در یادداشتی که (به لطف زینب همتی) در روزنامه شرق نوشتم، توضیح دادم که این موجود:

الف‍: از ماقبل تاریخ نیامده،
ب‍: خرچنگ نعل اسبی یا #تریلوبیت نیست،
ج‍: از دوره دایناسورها بی‌تغییر نمانده،
د: سود و زیان خاصی ندارد،
ه‍: #قدیمی‌ترین جانور زمین نیست (درواقع قدمت همه جانداران زمین یک اندازه است)،
و: تعبیر #فسیل_زنده تعبیری دقیق و علمی نیست،
ز: احتمالی ضعیف وجود دارد که عامل انسانی تخم‌های این موجود را جابجا کرده باشد.

متن یادداشت من در شرق و مصاحبه با جام جم و خبرگزاری مهر را در پالئوگرام بخوانید!

https://www.instagram.com/p/BwfSy7CHXcz/

آیا فسیل زنده هامون از عصر دایناسورها به جا مانده؟
آیا این موجود نوعی خرچنگ نعل اسبی است و خون آبی دارد؟
آیا این موجود بازمانده نسل تری‌لوبیت‌هاست؟

توضیحات مختصری درباره ماهیت موجود عجیبی به نام #Triops یا میگوی بچه‌وزغی که هفته گذشته در صدر اخبار و شایعات قرار گرفت. این موجود جزء شاخه #بندپایان، زیرشاخه #سخت_پوستان، رده آب‌شش‌پایان و راسته سپرمیگوهاست. شباهت‌های آن به #خرچنگ_نعل_اسبی و تریلوبیت‌ها نیز ناشی از #تکامل_همگراست.

در IGTV ببینید:
https://www.instagram.com/tv/BwfUTI8HluP/

اصول احیای اکوسیستم‌ها
ترجمه عرفان خسروی
رشد آموزش زیست‌شناسی، دوره ۲۸، شماره ۲، زمستان ۱۳۹۳

این مقاله را به مناسبت روز جهانی زمین در پالئوگرام می‌گذارم. پنج سال پیش دکتر حسین آخانی ترجمه آن را به من، کاوه فیض‌اللهی، دکتر وهاب‌زاده و دکتر کرام‌الدینی پیش‌نهاد کرد. آقای فیض‌اللهی و دکتر وهاب‌زاده و دکتر کرام‌الدینی به دلیل مشغله‌های بلند فرصت ترجمه نداشتند؛ بنابراین من عهده‌دار ترجمه آن شدم و دکتر کرام‌الدینی هم لطف کردند و پیش‌نهاد کردند که چکیده‌ای از ترجمه من با ویرایش ایشان در نشریه وزین رشد آموزش زیست‌شناسی منتشر شود.

داستان زمین

در آخرین نشست سیتاک که در روزهای شاد و هوای فرحبخش اردی‌بهشت دو سال پیش برگزار شد، درباره روزگارانی صحبت کردم که کربن‌دی‌اکسید برای بقای حیات بر زمین ضروری بود و اکسیژن مهم‌ترین آلاینده‌ای که زندگی را تهدید می‌کرد. البته هم زمین در برابر آلاینده جدید دوام آورد، هم زندگی زمینی. امروز هم آن‌چه که قامتش زودتر از پشت زمین خواهد شکست، خود ما هستیم.

قدمت گونه هومو نالدی چقدره و دقیقا چه تحولی در تاریخ تکاملی انسان ایجاد می‌کنه؟*

درباره قدمت Homo naledi اختلاف‌نظرهای جدی وجود داشته. برخی پژوهشگران در بدو امر و براساس شباهت ریخت‌شناسی جمجمه آن به گونه‌های دیگر مثل H. rudolfensis, H. erectus, و H. habilis قدمت آن را حدود دو میلیون سال تخمین زدند. اما پژوهشی که در سال‌های ۲۰۱۶ و ۲۰۱۷ انجام و منتشرشد، براساس سن‌سنجی دندان‌ها، رسوبات اطراف استخوان‌ها و سنگ‌های رسوبی روی استخوان‌ها، قدمت آن را بین ۳۳۵هزار تا ۲۳۶هزار سال تخمین می‌زند.
بر این اساس، گونه H. naledi نیای مستقیم انسان کنونی نیست، بلکه عموزاده دور ما و انشعابی جانبی از تکامل گونه‌های مختلف انسان است.

مقاله ضمیمه را سه سال پیش برای سالنامه شرق درباره H. naledi نوشته‌ام و به دشواری سن‌سنجی آن اشاره کردم، اما نتایج سن‌سنجی نهایی (سیصدهزارسال) در این مقاله بازتاب نیافته است.

* این یکی از پرسش‌هایی است که مخاطبان مجله رقومی #رازیک (مجله رازها و #دانستنیها) طی روزهای اخیر از ما پرسیده‌اند. رازیک را در اینستاگرام، تلگرام و توئیتر دنبال کنید!

t.me/Razikmag
instagram.com/razik.mag/
twitter.com/Razikmag

قصه‌گوی تازه‌وارد، قصه‌های قدیمی
داستان کشف گونه‌ای جدید از انسان‌ریخت‌ها (Homo naledi) در غاری در آفریقای جنوبی؛ یکی از مهم‌ترین اکتشافات سنگواره‌ای در نیم‌قرن گذشته
عرفان خسروی
دانستنیها، ۴ مهر ۱۳۹۴، صصـ. ۲۸-۳۱

این مقاله چند ماه پیش از سالنامه شرق در دانستنیها منتشرشده‌است.

پرونده‌ای درباره زندگی و انقراض نئاندرتال‌ها

خویشاوندان فراموش‌شده
ردپای «نئاندرتال‌های زاگرس‌نشین» در گفت‌وگو با «تیم رینولدز»، دیرینه‌شناس دانشگاه لندن و کاشف نئاندرتال‌های کردستان
محمدحسین کازرون

زندگی در دنیای خاموشی
تأیید وجود درمانگری در میان نئاندرتال‌ها
عبدالرضا ناصر مقدسی

آیا ما تکامل‌یافته‌تر بودیم؟
پاسخ به سوءتفاهم‌هایی درباره تکامل
عرفان خسروی

شرق، ۳۴۱۱، پنجشنبه، ۵ اردی‌بهشت ۹۸، صص‍ ۸-۹

#کتاب_جمعه
قسمت اول

🎧 عرفان خسروی
📕معرفی کتاب نخستین روزهای جهان
◻️نوشته جرالد ایمز و روز وایلر (۱۹۵۸)
◻️ترجمه احمد بطحایی، انتشارات سخن، با همکاری مؤسسه فرانکلین، ۱۳۳۷

t.me/Razikmag/3779

#کتاب_جمعه
قسمت اول

🎧 عرفان خسروی
📕معرفی کتاب نخستین روزهای جهان
◻️نوشته جرالد ایمز و روز وایلر (۱۹۵۸)
◻️ترجمه احمد بطحایی، انتشارات سخن، با همکاری مؤسسه فرانکلین، ۱۳۳۷

اگر دوست دارید همراه با گوش دادن به پادکست، متن صفحات کتاب را هم بخوانید و از تصویرهای کتاب لذت ببرید، نسخه #معکوس پادکست کتاب جمعه را از IGTV رازیک تماشا کنید!

https://www.instagram.com/tv/BwuzxmxHWaX/

تاپیر و دانستن درباره آن چه سودی برای من دارد؟

امروز روز جهانی تاپیر است.
تاپیر پستانداری است از راسته فردسمان؛ یعنی خویشاوند اسب و کرگدن است و میان این دو، تاپیر به کرگدن نزدیک‌تر است. تاپیرها درست مثل اسب‌ها و کرگدن‌ها گیاه‌خوارند و نشخوار هم نمی‌کنند. گونه‌ای از تاپیرها در مالایا و گونه دیگر در آمریکای جنوبی زندگی می‌کنند. اما دانستن درباره آن‌ها چه سودی برای ما دارد؟ این پرسشی است در اصل درباره چرایی #ترویج_علم که می‌توانید چند و چون آن را این‌جا دنبال کنید:

https://telegra.ph/paleogram-04-27

امشب تولد ‎#طاهر_قدیریان است؛ از بهترین متخصصان حیات وحش ایران که در بند است.

اطلس پستانداران ایران، اثر دکترکرمی، قدیریان و فیض‌اللهی (با حق انتشار آزاد) را از کتابخانه پالئوگرام دانلود کنید!
t.me/paleolib/3
اطلاعات بیشتر:
t.me/paleogram/866
t.me/paleogram/867
‎#امید_برای_طبیعت

ما چه قدر با میمون‌ها فرق داریم؟

این ویدیو دو شمپانزه خوشحال را نشان می‌دهد که به حمام می‌روند و تقریبا مثل آدم، خودشان را می‌شویند و کیف می‌کنند. تماشای حرکات آدمی‌مانند شمپانزه‌ها همیشه موجب تفریح ما بوده، ولی تفسیرهای مختلفی برای آن وجود دارد. برخی به سادگی می‌گویند شمپانزه‌ها و میمون‌های دیگر، از ما تقلید می‌کنند و در حیات وحش شاهد چنین رفتارهایی نیستیم؛ اما مشاهدات رفتارشناسان به خصوص درباره شمپانزه‌ها نشان می‌دهد آن‌ها نه تنها در طبیعت از ابزارهایی ساده استفاده می‌کنند، بلکه برای شکار میمون‌های کوچک، نیزه می‌سازند؛ یعنی شاخه‌های صاف را انتخاب می‌کنند، از شاخه‌های کوچک و برگ پاک می‌کنند و نوک آن را با دندان‌هایشان تیز می‌کنند. تفسیر مستدل‌تر درباره این موضوع چنین است که پیچیدگی مغز و شباهت‌های رفتاری شمپانزه‌ها (چه در رفتارهای طبیعی شمپانزه‌های وحشی، چه استعداد آن‌ها در تقلید رفتار متمدنانه) میراث به جامانده از آخرین نیای مشترک انسان و شمپانزه است. درحقیقت همه میمون‌ها مثل هم نیستند و برخی میمون‌ها بسیار بیشتر از بقیه به انسان شبیه هستند. البته که وقتی می‌گوییم میمون، منظور مفهوم زیستی گروهی است که شامل میمون‌های بر جدید، میمون‌های دم‌دار بر قدیم و ابرخانواده انسان‌ریخت‌ها (از جمله گوریل و شمپانزه و البته خود انسان) می‌شود.

https://www.instagram.com/p/Bw4K753Hdau/

به نظر شما انسان نوعی میمون نیست؟ این‌جا را بخوانید:
https://news.1rj.ru/str/paleogram/789
https://news.1rj.ru/str/paleogram/568
https://news.1rj.ru/str/paleogram/567