فسیل زنده در هامون؟
جانوری که در #دریاچه_هامون پیدا شد، چیست؟

برگه ۱ و ۲ و ۳: توضیحات مختصری درباره ماهیت موجود عجیبی به نام #Triops یا میگوی بچه‌وزغی که هفته گذشته در صدر اخبار و شایعات قرار گرفت. این موجود جزء شاخه #بندپایان، زیرشاخه #سخت_پوستان، رده آب‌شش‌پایان و راسته سپرمیگوهاست. شباهت‌های آن به #خرچنگ_نعل_اسبی و تریلوبیت‌ها نیز ناشی از #تکامل_همگراست.

برگه ۴: تصاویری از میگوی بچه‌وزغی دریاچه هامون که انتشار آن‌ها در فضای مجازی جنجال آفرید.

برگه ۵ و ۶: نمونه‌هایی از شایعات خبری و تفسیرهای شبه‌علمی درباره انتساب این موجودات به دوره #دایناسورها و خرچنگ‌های نعل‌اسبی.

برگه ۷ و ۸ و ۹: در مصاحبه‌هایی که با روزنامه جام جم (به لطف کاظم کوکرم) و خبرگزاری مهر (به لطف مسعود بُربُر) انجام شد و نیز در یادداشتی که (به لطف زینب همتی) در روزنامه شرق نوشتم، توضیح دادم که این موجود:

الف‍: از ماقبل تاریخ نیامده،
ب‍: خرچنگ نعل اسبی یا #تریلوبیت نیست،
ج‍: از دوره دایناسورها بی‌تغییر نمانده،
د: سود و زیان خاصی ندارد،
ه‍: #قدیمی‌ترین جانور زمین نیست (درواقع قدمت همه جانداران زمین یک اندازه است)،
و: تعبیر #فسیل_زنده تعبیری دقیق و علمی نیست،
ز: احتمالی ضعیف وجود دارد که عامل انسانی تخم‌های این موجود را جابجا کرده باشد.

متن یادداشت من در شرق و مصاحبه با جام جم و خبرگزاری مهر را در پالئوگرام بخوانید!

https://www.instagram.com/p/BwfSy7CHXcz/

آیا فسیل زنده هامون از عصر دایناسورها به جا مانده؟
آیا این موجود نوعی خرچنگ نعل اسبی است و خون آبی دارد؟
آیا این موجود بازمانده نسل تری‌لوبیت‌هاست؟

توضیحات مختصری درباره ماهیت موجود عجیبی به نام #Triops یا میگوی بچه‌وزغی که هفته گذشته در صدر اخبار و شایعات قرار گرفت. این موجود جزء شاخه #بندپایان، زیرشاخه #سخت_پوستان، رده آب‌شش‌پایان و راسته سپرمیگوهاست. شباهت‌های آن به #خرچنگ_نعل_اسبی و تریلوبیت‌ها نیز ناشی از #تکامل_همگراست.

در IGTV ببینید:
https://www.instagram.com/tv/BwfUTI8HluP/

اصول احیای اکوسیستم‌ها
ترجمه عرفان خسروی
رشد آموزش زیست‌شناسی، دوره ۲۸، شماره ۲، زمستان ۱۳۹۳

این مقاله را به مناسبت روز جهانی زمین در پالئوگرام می‌گذارم. پنج سال پیش دکتر حسین آخانی ترجمه آن را به من، کاوه فیض‌اللهی، دکتر وهاب‌زاده و دکتر کرام‌الدینی پیش‌نهاد کرد. آقای فیض‌اللهی و دکتر وهاب‌زاده و دکتر کرام‌الدینی به دلیل مشغله‌های بلند فرصت ترجمه نداشتند؛ بنابراین من عهده‌دار ترجمه آن شدم و دکتر کرام‌الدینی هم لطف کردند و پیش‌نهاد کردند که چکیده‌ای از ترجمه من با ویرایش ایشان در نشریه وزین رشد آموزش زیست‌شناسی منتشر شود.

داستان زمین

در آخرین نشست سیتاک که در روزهای شاد و هوای فرحبخش اردی‌بهشت دو سال پیش برگزار شد، درباره روزگارانی صحبت کردم که کربن‌دی‌اکسید برای بقای حیات بر زمین ضروری بود و اکسیژن مهم‌ترین آلاینده‌ای که زندگی را تهدید می‌کرد. البته هم زمین در برابر آلاینده جدید دوام آورد، هم زندگی زمینی. امروز هم آن‌چه که قامتش زودتر از پشت زمین خواهد شکست، خود ما هستیم.

قدمت گونه هومو نالدی چقدره و دقیقا چه تحولی در تاریخ تکاملی انسان ایجاد می‌کنه؟*

درباره قدمت Homo naledi اختلاف‌نظرهای جدی وجود داشته. برخی پژوهشگران در بدو امر و براساس شباهت ریخت‌شناسی جمجمه آن به گونه‌های دیگر مثل H. rudolfensis, H. erectus, و H. habilis قدمت آن را حدود دو میلیون سال تخمین زدند. اما پژوهشی که در سال‌های ۲۰۱۶ و ۲۰۱۷ انجام و منتشرشد، براساس سن‌سنجی دندان‌ها، رسوبات اطراف استخوان‌ها و سنگ‌های رسوبی روی استخوان‌ها، قدمت آن را بین ۳۳۵هزار تا ۲۳۶هزار سال تخمین می‌زند.
بر این اساس، گونه H. naledi نیای مستقیم انسان کنونی نیست، بلکه عموزاده دور ما و انشعابی جانبی از تکامل گونه‌های مختلف انسان است.

مقاله ضمیمه را سه سال پیش برای سالنامه شرق درباره H. naledi نوشته‌ام و به دشواری سن‌سنجی آن اشاره کردم، اما نتایج سن‌سنجی نهایی (سیصدهزارسال) در این مقاله بازتاب نیافته است.

* این یکی از پرسش‌هایی است که مخاطبان مجله رقومی #رازیک (مجله رازها و #دانستنیها) طی روزهای اخیر از ما پرسیده‌اند. رازیک را در اینستاگرام، تلگرام و توئیتر دنبال کنید!

t.me/Razikmag
instagram.com/razik.mag/
twitter.com/Razikmag

قصه‌گوی تازه‌وارد، قصه‌های قدیمی
داستان کشف گونه‌ای جدید از انسان‌ریخت‌ها (Homo naledi) در غاری در آفریقای جنوبی؛ یکی از مهم‌ترین اکتشافات سنگواره‌ای در نیم‌قرن گذشته
عرفان خسروی
دانستنیها، ۴ مهر ۱۳۹۴، صصـ. ۲۸-۳۱

این مقاله چند ماه پیش از سالنامه شرق در دانستنیها منتشرشده‌است.

پرونده‌ای درباره زندگی و انقراض نئاندرتال‌ها

خویشاوندان فراموش‌شده
ردپای «نئاندرتال‌های زاگرس‌نشین» در گفت‌وگو با «تیم رینولدز»، دیرینه‌شناس دانشگاه لندن و کاشف نئاندرتال‌های کردستان
محمدحسین کازرون

زندگی در دنیای خاموشی
تأیید وجود درمانگری در میان نئاندرتال‌ها
عبدالرضا ناصر مقدسی

آیا ما تکامل‌یافته‌تر بودیم؟
پاسخ به سوءتفاهم‌هایی درباره تکامل
عرفان خسروی

شرق، ۳۴۱۱، پنجشنبه، ۵ اردی‌بهشت ۹۸، صص‍ ۸-۹

#کتاب_جمعه
قسمت اول

🎧 عرفان خسروی
📕معرفی کتاب نخستین روزهای جهان
◻️نوشته جرالد ایمز و روز وایلر (۱۹۵۸)
◻️ترجمه احمد بطحایی، انتشارات سخن، با همکاری مؤسسه فرانکلین، ۱۳۳۷

t.me/Razikmag/3779

#کتاب_جمعه
قسمت اول

🎧 عرفان خسروی
📕معرفی کتاب نخستین روزهای جهان
◻️نوشته جرالد ایمز و روز وایلر (۱۹۵۸)
◻️ترجمه احمد بطحایی، انتشارات سخن، با همکاری مؤسسه فرانکلین، ۱۳۳۷

اگر دوست دارید همراه با گوش دادن به پادکست، متن صفحات کتاب را هم بخوانید و از تصویرهای کتاب لذت ببرید، نسخه #معکوس پادکست کتاب جمعه را از IGTV رازیک تماشا کنید!

https://www.instagram.com/tv/BwuzxmxHWaX/

تاپیر و دانستن درباره آن چه سودی برای من دارد؟

امروز روز جهانی تاپیر است.
تاپیر پستانداری است از راسته فردسمان؛ یعنی خویشاوند اسب و کرگدن است و میان این دو، تاپیر به کرگدن نزدیک‌تر است. تاپیرها درست مثل اسب‌ها و کرگدن‌ها گیاه‌خوارند و نشخوار هم نمی‌کنند. گونه‌ای از تاپیرها در مالایا و گونه دیگر در آمریکای جنوبی زندگی می‌کنند. اما دانستن درباره آن‌ها چه سودی برای ما دارد؟ این پرسشی است در اصل درباره چرایی #ترویج_علم که می‌توانید چند و چون آن را این‌جا دنبال کنید:

https://telegra.ph/paleogram-04-27

امشب تولد ‎#طاهر_قدیریان است؛ از بهترین متخصصان حیات وحش ایران که در بند است.

اطلس پستانداران ایران، اثر دکترکرمی، قدیریان و فیض‌اللهی (با حق انتشار آزاد) را از کتابخانه پالئوگرام دانلود کنید!
t.me/paleolib/3
اطلاعات بیشتر:
t.me/paleogram/866
t.me/paleogram/867
‎#امید_برای_طبیعت

ما چه قدر با میمون‌ها فرق داریم؟

این ویدیو دو شمپانزه خوشحال را نشان می‌دهد که به حمام می‌روند و تقریبا مثل آدم، خودشان را می‌شویند و کیف می‌کنند. تماشای حرکات آدمی‌مانند شمپانزه‌ها همیشه موجب تفریح ما بوده، ولی تفسیرهای مختلفی برای آن وجود دارد. برخی به سادگی می‌گویند شمپانزه‌ها و میمون‌های دیگر، از ما تقلید می‌کنند و در حیات وحش شاهد چنین رفتارهایی نیستیم؛ اما مشاهدات رفتارشناسان به خصوص درباره شمپانزه‌ها نشان می‌دهد آن‌ها نه تنها در طبیعت از ابزارهایی ساده استفاده می‌کنند، بلکه برای شکار میمون‌های کوچک، نیزه می‌سازند؛ یعنی شاخه‌های صاف را انتخاب می‌کنند، از شاخه‌های کوچک و برگ پاک می‌کنند و نوک آن را با دندان‌هایشان تیز می‌کنند. تفسیر مستدل‌تر درباره این موضوع چنین است که پیچیدگی مغز و شباهت‌های رفتاری شمپانزه‌ها (چه در رفتارهای طبیعی شمپانزه‌های وحشی، چه استعداد آن‌ها در تقلید رفتار متمدنانه) میراث به جامانده از آخرین نیای مشترک انسان و شمپانزه است. درحقیقت همه میمون‌ها مثل هم نیستند و برخی میمون‌ها بسیار بیشتر از بقیه به انسان شبیه هستند. البته که وقتی می‌گوییم میمون، منظور مفهوم زیستی گروهی است که شامل میمون‌های بر جدید، میمون‌های دم‌دار بر قدیم و ابرخانواده انسان‌ریخت‌ها (از جمله گوریل و شمپانزه و البته خود انسان) می‌شود.

https://www.instagram.com/p/Bw4K753Hdau/

به نظر شما انسان نوعی میمون نیست؟ این‌جا را بخوانید:
https://news.1rj.ru/str/paleogram/789
https://news.1rj.ru/str/paleogram/568
https://news.1rj.ru/str/paleogram/567

زنون‌های عصر جدید
آیا همه مروجان علم باید نگران شبه‌علم باشند؟

پرونده زوم، دانستنیها ۱۹۷، هفتم بهمن ۱۳۹۶
t.me/thermophil/436

با مطالبی از عرفان کسرایی (صص‍۶۸-۷۱) و عرفان خسروی (۷۲-۷۳)

عرفان کسرایی در چهار صفحه نخست این پرونده درباره چیستی شبه‌علم و نمونه‌های مشهور آن صحبت کرده. در دو صفحه آخر هم من به شکل خاصی از شبه‌علم پرداخته‌ام که بیش از علم، به فلسفه زنون الئایی شباهت دارد و می‌کوشد، نظریه تکامل را غیرواقعی جلوه دهد. اما نتیجه‌ای که من از مقایسه بازار علم و شبه‌علم می‌گیرم، کمی با عرفان کسرایی تفاوت دارد. نگاه تکاملی برآیند طبیعی و بدیهی نگاه علمی است و مخالفان تکامل چاره‌ای ندارند جز مخالفت با اصل نگاه علمی. آن‌ها درحقیقت شبه‌علم نمی‌بافند، بلکه به‌کل منکر علم و شیوه استنتاج آن هستند.

مبارزه با شبه‌علم البته مهم است، اما در همان پرونده توضیح داده‌ام، چرا اولویت نویسنده این سطور نیست.

اولویت امروز ما ایستادن روبروی منکران علم و منکران ترویج علم و ایستادگی مقابل آن‌هاست که به اسم ترویج علم یا مبارزه با شبه علم (و چرندیات)، درواقع توهم دانستن را ترویج می‌کنند.

مارپیچ‌های غیرطلایی
چرا صدف نوتیلوس مارپیچ طلایی نیست؟

عرفان خسروی، شرق ۳۴۱۷، پنج‌شنبه، ۱۲ اردی‌بهشت ۱۳۹۸، صصـ۸-۹

مطلب این هفته من در ستون «انتخاب طبیعی» شرق به تفسیر زیستی این حقیقت می‌پردازد که پیچ صدف نوتیلوس و آمونیت و حلزون و کلم رومی، از مارپیچ طلایی پیروی نمی‌کند.
اتفاق را، در همین صفحه روزنامه، دوست گرامی، آقای سپنتا نوروزیان، ترجمه مستند کوتاه «ریاضیات در طبیعت» را از قول جان آدام، استاد ریاضیات دانشگاه Old Dominion، نقل کرده‌اند که درباره مصادیق تجلی ریاضیات در طبیعت صحبت می‌کند و از جمله به نسبت طلایی در مارپیچ نوتیلوس می‌پردازد. این دو مطلب ظاهرا متناقض هستند، اما حقیقت یکسانی در هر دو نهفته است و آن این‌که برای شناخت طبیعت، ریاضیات دقیق‌ترین رویکردها را دارد.

#کتاب_جمعه
قسمت دوم

🎧 عرفان خسروی
📕معرفی کتاب نخستین مردم جهان
◻️نوشته جرالد ایمز و روز وایلر (۱۹۵۸)
◻️ترجمه احمد بطحایی، انتشارات سخن، با همکاری مؤسسه فرانکلین، ۱۳۳۷

با ادای احترام خدمت استاد #منوچهر_انور

t.me/Razikmag/3780

🔴 سیاوش یالپانیان، کارشناس تنوع زیستی «رازیک» به سوال‌های شما پاسخ می‌دهد: همه چیز درباره یک شیر جنجالی!

◽️چند روزی‌ست که شیرهای سنگی باغ وحش ارم، تنها شیرهای ایرانی این باغ وحش نیستند، هیرمان یا کامران شیر نری است که از باغ وحش بریستول انگلستان به باغ‌ وحش ارم تهران منتقل شده است.

◽️شیر ایرانی ( Panthera leo persica) یکی از ده گربه‌سانی‌ست که در زیا (fauna، مجموعه گونه‌های جانوری یک منطقه) جانوران ایران قرار دارند، که از آنها ببر مازندران و شیر ایرانی سالهاست که از طبیعت ایران حذف شده‌اند. ببرهای مازندران به طور کامل منقرض شده - مگر اینکه طبق نظر برخی متخصصان، جمعیت ببر مازندران را بخشی از جمعیت ببر سیبری تلقی کنیم- و هیچ فرد زنده‌ای از آنها بر روی کره‌ی زمین وجود ندارد. بر خلاف شیرهای ایران که اگرچه دیگر در طبیعت ایران حضور ندارند، با اینحال جمعیت کوچکی از آنها در جنگل گیر هندوستان زندگی می‌کنند.

◽️شیر در فرهنگ ایران و البته بسیاری دیگر از کشورها، نماد ملی مهمی است، و از این جهت انتقال شیر به باغ وحش ارم، فقدان این سمبل را جبران می‌نماید. اما از جنبه‌های دیگر، یعنی مواردی چون احیا نسل شیرهای ایران، حفاظت از این گونه و مواردی از این دست چه‌طور؟ با هم چند سوال را مرور ‌کنیم:

⁉️ آیا واقعا شیر ایرانی منقرض شده است؟
✅پاسخ این پرسش منفی‌ست. شیر ایرانی در رده‌ی حفاظتی (EW) قرار دارد، یعنی منقرض شده در طبیعت. پس مفهوم احیای نسل که در رابطه با گونه‌های کاملا منقرض شده صادق بوده و بر پایه روش‌های ژنتیکی قرار دارد، درین رابطه منتفی‌ست.

⁉️ امکان‌ حضور شیر در طبیعت ایران وجود دارد؟
✅ متاسفانه باید گفت پاسخ به این سوال نیز منفی‌ست، در حال حاضر وضعیت بسیاری از گوشتخواران ایران که از لحاظ جثه و مساحت قلمرو در رتبه‌هایی پایین‌تری نسبت به شیر قرار دارند، مناسب نبوده، و بعید است طی سال‌های آینده هم بهبودی در وضعیت آنها ایجاد شود.

⁉️ آیا جمعیت موسوم به شیر ایرانی، واقعا زیرگونه‌ای مجزا بوده است؟
✅ پاسخ به این سوال و قضاوت درباره ماهیت مجزای شیر ایرانی هم پیچیدگی‌هایی دارد که حل آن به عهده رشته سیستماتیک جانوری است. برخی پژوهش‌ها نشان داده‌اند شیر ایرانی در کنار شیرهای شمال آفریقا، زیرگونه واحدی تشکیل می‌دهند. البته این موضوع هیچ از اهمیت شیر ایرانی کم نمی‌کند.

⁉️طی سال‌های گذشته چند پژوهش علمی در رابطه با ریخت‌شناسی شیر ایرانی انجا شده؟ چند مطالعه در رابطه با بازمعرفی شیر به منطقه‌ای در ایران ترتیب داده شده؟ کدامیک‌ از زیستگاه‌ها در رابطه با ظرفیت‌برد مورد بررسی قرار گرفته، تا زمینه حضور شیر را طی سال‌های آینده فراهم کند؟ و سوالات دیگری از این دست.
✅ آنچه به نظر می‌آید این است که این اتفاق تنها یک داد و ستد بین دو باغ وحش بوده و در قالب پروژه‌های باز معرفی جای نمی‌گیرد،‌ و البته چنین انتظاری نیز نمی‌باید داشت، چرا که اصولا باغ‌وحش‌ها متخصصینی دارند که دانش‌شان در زمینه نگهداری از جانوران در باغ‌وحش است و نه مطالعات میدانی در طبیعت‌بکر. و البته برای هر باغ‌وحش می‌توان برنامه‌های تبلیغاتی هیجان‌انگیزی ترتیب داد و به این ترتیب رونق آن را در زمانی که فیلم‌های ناگواری از شرایط نگهداری حیوانات در آنها دست به دست می‌شود و احساسات عمومی نسبت به مشکلات جانوران در باغ‌وحش‌ها جریحه‌دار شده است، تضمین کرد. آنچه ناگوار است این است که دیدن شیر در طبیعت ایران در شرایط فعلی تنها در حد یک رویایی شیرین باقی خواهد ماند.

▪️این پست را برای دوستانتان هم بفرستید تا درباره ماجرای این شیر جنجالی بیشتر بدانند!

📷 عکس: حمید املشی، ایسنا

#رازیک_طبیعت #سیاوش_یالپانیان #شیر_ایرانی

https://bit.ly/2IVsWZ7

#کتاب_جمعه
قسمت دوم

🎧 عرفان خسروی
📕معرفی کتاب نخستین مردم جهان
◻️نوشته جرالد ایمز و روز وایلر (۱۹۵۸)
◻️ترجمه احمد بطحایی، انتشارات سخن، با همکاری مؤسسه فرانکلین، ۱۳۳۷

نسخه #معکوس را از IGTV رازیک تماشا کنید!

با ادای احترام خدمت استاد #منوچهر_انور

https://www.instagram.com/tv/BxAezt3nBkF/

حیات چیست؟
آیا کتاب‌های درسی در تعریف حیات شکست‌خورده‌اند؟
عرفان خسروی، دانشمند ۶۶۵، اسفند ۱۳۹۷، صصـ۸۰-۸۱

جستجو برای زندگی را از کجا شروع کنیم؟
زیست‌شناسی با طعم ریاضی‌فیزیک در خدمت اخترزیست‌شناسی
عرفان خسروی
نجوم ۲۳۲، آبان ۱۳۹۲، صصـ۳۸-۴۳

🔴 عرفان خسروی از خبر جدیدی درباره تیرانوسور جدیدی که سال‌ها پیش کشف شده می‌گوید؛ سوسکی‌تیرانوس را بیشتر بشناسید.
https://bit.ly/2H2c7YU

◽️‏این هم خبری که چند روزه منتظرش بودیم.
تیرانوسور جدیدی که سال‌ها پیش کشف شده و با عنوان غیررسمی سیلوروسور ِ زونی شناخته می‌شد، بالاخره توصیف شد و سوسکی‌تیرانوس نام گرفت.
اهمیت آن از لحاظ درک جغرافیای دیرینه‌زیستی و تکامل خانواده تیرانوسوریدها در آمریکای شمالی بسیار زیاد است.
https://t.co/WRf1gcqF03‎

◽️‏سوسکی در زبان قبیله زونی به معنی کایوتی است.
سوسکی‌تیرانوس یعنی کایوتی زورگو
https://t.co/TI27m4wyn8‎

◽️‏این دایناسور خویشاوند نزدیک تیرانوسورهای غول‌آسای انتهای کرتاسه‌ست. خویشاوندان دورترشان میلیون‌ها سال قبل می‌زیستند، بنابراین حلقه واصل در تکامل تیرانوسورهاست.

◽️برخی از ویژگی‌های کالبدشناختی تیرانوسورهای غول‌آسای متأخر (مثل پرچ‌شدگی استخوان‌های کف‌پا) در سوسکی‌تیرانوس دیده می‌شود.

◽️به علاوه زیای ِ (fauna یا مجموعه تنوع جانوری) دایناسوری کشف شده در سازند «تپه مورنو» از عصر تورونیَن هم حد واصل زیای غرب آمریکای شمالی در کرتاسه پیشین و پسین است، هم مشابهت زیادی با زیای دایناسوری هم‌عصر در سازند «بیسکتی» ناحیه قیزیل‌قوم ازبکستان دارد.
‏
◽️تصویرسازی استادانه آندری اتوچین از سوسکی‌تیرانوس و زونی‌سراتوپْس
https://t.co/SxdylnVQGh‎

◽️قسمت‌های یافت‌شده از پوزه این تیرانوسور با رنگ سرخ در نمای فرضی کل جمجمه مشخص شده‌اند. تناسبات این استخوان‌ها کشیدگی پوزه این دایناسور را نشان می‌دهد. درست پنج سال پیش در همین روز، خبر توصیف تیرانوسور پوزه‌دراز دیگری به نام شیانژوسورِس (Qianzhousaurus، نقاشی بازسازی‌شده) منتشرشد.
https://twitter.com/Erfan_khosravi/status/1125644026558984192
.
#عرفان_خسروی

شترها از کجا آمده‌اند؟

آیا می‌دانستید ویژگی‌های بیابانی شترها احتمالا در یکی از سردترین بیابان‌های جهان، یعنی قطب شمال، تکامل یافته است؟

این نوشته جالب و نتیجه‌گیری جالب‌تر از آن را در ترعه دوست گرامی‌ام، آقای دکتر مصطفی کلامی مطالعه کنید!

https://news.1rj.ru/str/KalamiHeris/405