این مستند از زندگی این بانوی معلول بدون دست را به صورت اتفاقی دیدم و آنچنان مبهوت آن شدم که متوجه نشدم کی تمام شد! در تمام مدت، یاد ناشکیبایی‌ها و بی تابیهای خود می‌افتادم و اینکه تا چه اندازه قدردان داشته‌هایم نبوده‌ام و مدام عرق شرم بر پیشانی داشتم.

https://telewebion.com/episode/2443076

@BeKhodnotes

نسخه الکترونیکی کتاب فایده‌گرایی نیز هم اکنون از طریق فیدیبو قابل دسترسی است:

https://bit.ly/3s1j0Tw

@BeKhodnotes

➖ «تفاسیر نوین از متون مقدس می‌توانند خلا ابزاری شدن حیوانات را برطرف کنند» | گفتگو با یک پژوهشگر اخلاق حیوانات

پارسا زمانی، انصاف نیوز: «بهنام خداپناه» پژوهشگر حوزه‌ی اخلاق حیوانات می‌گوید:«گرایشات و جریان‌هایی شکل گرفته که برای جایگزینی تفاسیر جدید است تا متون مقدس را به شکل متفاوتی بفهمیم که حیوانات را هم در دایره‌ی اخلاقی بگنجانیم. یعنی حیوانات استثنا نباشند و صرفا حیثیت ابزاری برای انسان‌ها نداشته باشند».

مساله‌ی غیراخلاقی بودن گوشت‌خواری و روی‌ آوردن به مصرف محصولات گیاهی، به بحثی مهم تبدیل شده است. اهمیت این مساله سویه‌های مختلفی دارد؛ درد و رنج حیوانات در فرآیند پرورش و مصرف، نگاه کالایی به حیوان، و مشکلات زیست‌محیطی ناشی از گوشت‌خواری از جمله مواردی است که موضوع بحث و بررسی فلاسفه‌ی اخلاق شده است. در کنار این مباحثات، مساله‌ی نگاه ادیان و متون مقدس به حیوانات هم از جمله موضوعاتی است که می‌تواند به بازخوانی این متون و علاوه بر آن به توسعه‌ی این بحث کمک کند و حتی چشم‌اندازهایی را برای ما به‌وجود آورد.

انصاف‌نیوز سعی کرده در گفتگوی خود با بهنام خداپناه که پژوهشگر این حوزه است، اجمالا به بررسی این موضوعات بپردازد.

متن این مصاحبه را در لینک بخوانید:
http://www.ensafnews.com/321460
@ensafnews

فردا عیدکریسمس است. درباره چگونگی پیدایش این تاریخ به عنوان زادروز عیسی مسیح نظرات بسیاری وجود دارد. چندسال قبل مقاله نسبتن مبسوطی را در اینباره ترجمه کردم که خواندش خالی از لطف نیست:👇🏻

https://news.1rj.ru/str/Bekhodnotes/504

مرگ: فقدان یا موهبت

چند روز پیش تیک نان هان، راهب تاثیرگذار بودایی در سن ۹۵ سالگی در زادگاهش در ویتنام درگذشت. وی را یکی از تاثیرگذارترین شخصیت‌ها در معرفی آموزه آگاهی و حضور یا همان مایندفولنس در دنیای معاصر و به خصوص در مغرب زمین میدانند.

اما مرگ حتی در سن ۹۵ سالگی هم می تواند یک کمبود یا فقدان به حساب آید. در مقابل چه بسا مرگ در سنین بسیار پایین یک موهبت به شمار آید. در واقع مرگ همچون نبود یک مجموعه است. هر انسان و چه بسا هر موجودی ترکیب منحصر به فردی از اجزا و عناصر مختلف گوناگون به شمار می رود. به عنوان مثال شخص الف و ب را در نظر بگیرید. شخص الف را مجموعه الف متشکل از این اجزا در نظر بگیرید: {۱,۲,۳,۴,۹,۶,۵}؛ و در مقابل شخص ب را متشکل از این اجزا: {۱,۲,۳,۵,۹,۶,۴}. هر کدام از این اعداد را به عنوان یک مولفه اساسی در شکل گیری یک موجود در نظر بگیرید: مولفه هایی همچون زمان, مکان, فرهنگ, خلق و خوی روانی, تاریخ و ... . هر فرد به مثابه یک مجموعه ولو آنکه از عناصر هم جنس هم تشکیل شده اما جزئیات این عناصر و کیفیت ترکیب آنها با یکدیگر باعث شکل گیری مجموعه های متفاوت و منحصر به فردی می‌شود. از این رو هر فرد مجموعه منحصر به فرد و تکرارناشدنی خود است. مجموعه الف و مجموعه ب گرچه از اعدادی از نوع یکسانی تشکیل شده اند اما تفاوت این چینش مجموعه‌های متفاوتی را به بار آورده است. از این رو مرگ هر یک فرد مساوی است با نبود یک مجموعه که ترکیب منحصر به فرد خود را داشته است. اندیشمندان گذشته ما به این مجموعه تحت تاثیر فیلسوفان یونانی در اصطلاح مزاج میگفتند، که به معنای ترکیب عناصر است. در ادبیات بودایی هم به ترکیبهای عناصر گوناگون که خود را در هیبت اَشکال و صورتهای مختلف نمایان می‌کند به اصطلاح سامسکارا به معنای صورت و فُرم می‌گویند.

اما ارزش گذاری مرگ یا نبود یک مجموعه به عنوان فقدان یا کمبود و یا در مقابل به عنوان موهبت مسئله دیگری است. نبود یک مجموعه زمانی می‌تواند به عنوان فقدان یا کمبود در نظر گرفته شود که نحوه وجود آن مجموعه در مقام آن فرد خاص عامل خیرها و برکت های بسیار باشد. در این صورت فرقی نمیکند که این مجموعه کی و در چه زمانی به عناصر سازنده خود فرو می‌پاشد. در واقع نبود چنین مجموعه گرانبهایی همواره برای جهان و افراد آن نوعی کمبود و کاستی به شمار خواهد رفت. در مقابل مرگ یک مجموعه در مقام یک فرد خاص که عامل هیچ خیر و برکتی نه برای جهان و نه برای موجودات آن به شمار می رود نه تنها یک فقدان نیست بلکه نوعی موهبت هم به شمار می رود. از هم گسستنِ این مجموعه هرچه زودتر صورت گیرد احتمالاً عامل خیر و برکت بیشتری است. کم نیستند و کم نبوده اند افرادی که اگر هرگز به وجود نمی آمدند عدم شان احتمالاً اسباب خیر و برکت بیشتری میشد. و در مقابل هستند افرادی که نبودشان همواره به‌مثابه یک کاستی و فقدان برای جهان و موجودات آن به شمار خواهد رفت. مرگ تیک نات هان فقدان چنین مجموعه‌ای است. هرچند او با کتابها، آموزه‌ها، شاگردان و میراثی که برجای گذاشته زنده است، اما با این حال نبودش همواره نوعی کاستی به شمار خواهد رفت.

به امید آنکه همه ما به گونه‌ای زندگی کنیم که مرگمان یک فقدان و کاستی برای جهان به شمار رود نه یک موهبت! 🙏🏼

@BeKhodnotes

https://youtu.be/zXk4jFKfzO0

ترجمه بخش دوم سخنرانی تیک نات هان با عنوان «افسردگی و حضور خودِ شمایید»، که در آن بر اساس روانشناسی بودایی در صدد تبیین ساختار آگاهی و ذهن، دلایل بروز افسردگی و نحوه مواجهه آگاهانه با آن است. تیک نات هان در این سخنرانی به تعریف دقیقی از اصطلاح حضور یا آگاهی که معادل واژه انگلیسی mindfulness است می پردازد و آن را راه حل اصلی برای مواجهه با مشکلات خلقی و روانی می‌داند.

ترجمه و گوینده: بهنام خداپناه

لطفن این سخنرانی را با حضور و توجه گوش دهید 🙏🏼

برای دسترسی به فایل اصلی سخنرانی به زبان انگلیسی هم می‌توانید به لینک زیر مراجعه کنید:

https://youtu.be/Pkk5W8C9KMg

@BeKhodnotes

https://ketabtaha.com/product/ktp-0033145/
لینک خرید کتاب درآمدی به فهم فایده‌گرایی از سایت کتابسرای طه با 25 درصد تخفیف

جشن سده و رنج حیوانی

دو روز قبل، دهم بهمن ماه در تقویم با عنوان جشن سده شناخته میشود، که از دوران باستان تا ایران پس از اسلام این جشن با برپا کردن آتشی بزرگ بزرگداشته میشده است، هرچند این روزها دیگر اثری از آن در جامعه ایرانی دیده نمیشود و ظاهرن به برخی از شهرهای ایران و جوامع کوچک زردشتی محدود شده است!

چند روز پیش مطلبی را در کانال دکتر شفیعی کدکنی درباره جشن سده دیدم که نقل قولی از تاریخ بیهقی درباره بزرگداشت این جشن در زمان غزنویان است. مطلب درباره رنجی است که انسانها از دوران قدیم تا به امروز به انحا و اشکال مختلف بر سر حیوانات آورده اند، و جشنهای ایرانی هم از این قاعده مستثنی نبوده اند:

"و سَده نزدیک بود، اُشترانِ سلطانی را و از آن همهٔ لشکر به‌صحرا بردند و گز کشیدن گرفتند تا سده کرده آید و پس از آن حرکت کرده آید. و گز می‌آوردند در صحرایی که جویِ آب بزرگ بود، بر آن شَرَف [مکان بلند] می‌افگندند، تا به بالایِ قلعتی برآمد. و چهارطاق‌ها بساختند از چوبِ سختْ بلند و آن را به گز بیاگَندند. و گزِ دیگر که سختِ بسیار بود بالایِ کوهی برآمد بزرگ. و الهٔ [عقاب] بسیار و کبوتر و آنچه رسم است از دارات این شب به‌دست کردند.
[...]
و سَده فراز آمد، نخست شبْ امیر بر آن لبِ جویِ آب که شِراعی [چادر] زده ­بودند بنشست و ندیمان و مُطربان بیامدند و آتش به هیزم زدند– و پس از آن شنیدم که قریبِ دَه فرسنگ فُروغِ آن آتش بدیده بودند– و کبوتران نفط‌اندود [آغشته به نفت] بگذاشتند و دَدَگان [حیوانات] به قارندود [قیراندود] و آتش زده دویدن گرفتند، و چنان سَده­‌یی بود که دیگر آن چنان ندیدم، و آن به‌خرّمی به‌پایان آمد." {تاریخ بیهقی، جلد پنجم، صص 72-571، ناشر دنیای کتاب}

در همان کانال، البته مطلبی در نقد و نکوهش این آئین با این مضمون آمده که:

"️نکته‌ای که لازم است متذکر گردیم این است که آتش زدن به جانوران و پرندگان سودمند با آن احترام و تقدیسی که در دین مزدیسنا به جانوران (بویژه جانوران سودمند) می‌شده است، بدون شك از رسوم و آداب ایرانِ پس از اسلام است، چه، از طرفی در دین زرتشتی آزار جانوران سودمند اهورائی از گناهان بزرگی بوده است و چنانکه می‌دانیم زرتشتیان امروزه نیز در این جشن چنین رسمی را معمول نمی‌دارند و حال آنکه اگر آتش زدن حیوانات جزء رسوم و آداب باستانی آنان بود بدون شک سنّت دیرین خود را نگاه می‌داشتند، به علاوه چنانکه ملاحظه شد و از این پس نیز خواهد آمد این رسم تنها در دربار پادشاهان و امیران معمول بوده است نه در جای دیگر، گو اینکه اساساً بی‌جان کردن جانداری برای پدید آوردن سرور و شادی و انبساطِ خاطر دور از جوانمردی و مردمی است و به همین جهت است که ابوریحان در آثار الباقیه (ص ۲۲۷ چاپ زاخو) پس از ذکر رسم فوق می‌گوید:
خداوند از کسانی که از آزار رساندن جانوران و جانداران لذت می‌برند انتقام گیرد." {براهیم پورداوود، انجمن ایرانشناسی، نشریهٔ دوم، بهمن ۱۳۲۴ خورشیدی، ص ۱۶}

البته بعید میدانم حتی اگر جانوری توسط انسانی غیرسودمند هم لحاظ شود، باز بتوان از سوزاندن آن و مشاهده اش لذت برد! سوءاستفاده و بهره کشی از حیوانات در اَشکالی سادیتستی همچون این در فرهنگهای باستانی دیگر هم رواج داشته یا همچنان دارد. مثلن در روم باستان، مورخی بنام لِکی درباره بازیهای رومی و آزار و اذیت بردگان انسانی [گلادیاتورها] و بردگان غیر-انسان یا همان حیوانات اینگونه نقل میکند:

"سرانجام مبارزه­ ساده خسته ­کننده شد و انواع قساوت­ها به منظور برانگیختنِ این علاقه­ روبه ­ضعف توصیه شد. در یک وهله خرسی و گاو نری، در حالیکه به هم زنجیر شده بودند، در نبردی وحشیانه در شن­ها[ی کف کلوزیوم] می­غلتیدند؛ در وهله­ ای دیگر، مجرمانی که پوست­های وحوش به تن کرده بودند به جلوی گاوهای نری افکنده می­شدند که با آهن­های داغِ گداخته یا تیرهایی که نوکشان به قیرِ مذاب اندود شده بود دیوانه شده بودند. تحت فرمانروایی کالیگولا چهارصد خرس ظرف مدت یک روز کشته شدند. . . . تحت حکمرانیِ نرون، چهارصد ببر با گاوهای نر و فیلها مبارزه کردند. در روزِ دیگری، که توسط تیتوس به کلوزیوم اختصاص داده شده بود، پنج هزار حیوان هلاک شدند. تحت حکمرانیِ تِراجان، بازی­ها برای یکصد و بیست و سه روزِ متوالی ادامه پیدا کرد. از شیرها، ببرها، فیلها، کرگدن­ها، اسب­های آبی، زرافه­ ها، گاوهای نر، گوزن­های نر، حتی کروکودیل­ها و مارهای غول­ پیکر استفاده می­شد تا باعث نوآوری در این نمایش گردد. هیچیک از این نمایش­ها عاری از رنج انسانی نبود. . . . ده هزار انسان در خلال بازی­های تِراجان با یکدیگر جنگیدند. نِرون باغ­های خود را در شب با مسیحیانی روشن می­کرد که لباس­های قیراندودِ مشتعلی بر تن داشتند. تحت حکمرانیِ دومیتیان، ارتشی متشکل از کوتوله ­های ضعیف مجبور به جنگیدن شده بودند. . . . میل به خونریزی آنچنان شدید بود که در صورتیکه شاهزاده­ ای از توزیعِ غلات غفلت می­کرد در مقایسه با زمانیکه از این بازی­ها غفلت کرده بود عدم ­محبوبیتِ کمتری داشت" [آزادی حیوانات، پیتر سینگر، صص 68-367، نشر ققنوس]

از همین رو، با سنت و گذشته باید همواره به شکلی منتقدانه مواجه شد، جنبه های مثبت و سازنده آنرا حفظ و جنبه های منفی اش را به تیغ نقد سپرد. و انواع بهره کشی و ستم را در این جریان نباید برتافت. هرچند، نباید فراموش کرد، که قربانیان اصلی مراسم آتش بازی این روزها هم همچنان حیوانات هستند. هرچند حیوانی به شکلی مستقیم و عیان قیراندود و سوزانده نمیشود، اما به چشم خود شاهد مراسم آتش بازی سال نو در شب بوده ام و حیواناتِ سراسیمه و آشفته را دیده ام که چگونه وحشت زده در میانه شب به ناکجا میگریزند. خیلیهاشان هم در جریان این مراسمها در اثر استرسهای ناشی از صدای انفجار دچار سکته و مرگ میشوند.


لینک مطلب در کانال دکتر کدکنی:

https://news.1rj.ru/str/shafiei_kadkani/1968

@BeKhodnotes

➖نویسنده‌ای بود پرکار و فراری از حضور در محافل و مجامع. در کارنامه‌اش از تصحیح دیوان‌های جامی و حافظ هست، تا ترجمه آثار فروید. اما آنچه باعث شهرتش شد، مطالعاتش در مورد دین زرتشتی و میترایی و فرهنگ ایران باستان بود. اوستایی و پهلوی و سانسکریت و میخی می‌دانست و به گمانم از بهترین آثارش «حکمت خسروانی» است که در آن ریشه‌های ایرانی عرفان و بخصوص سهروردی را بررسی کرده است. خبر درگذشتش را علی دهباشی داده است (+) و یکی از معدود تصاویر او را هم منتشر کرده است: هاشم رضی ۱۳۱۳-۱۴۰۰ @ehsanname

بسیار شنیدنی و قابل تأمل از استاد شفیعی کدکنی درباره چگونگی تضعیف زبانهای ملی و زبان فارسی توسط قدرت‌های استعماری در آسیای میانه و شبه قاره هند توسط روسیه و انگلیس.

پ.ن: به چشم خود، دوستان قزاق و تاجیکی را دیده‌ام که از فارسی و زبان قزاقی چیزی نمیدانستند، یا اگر هم می‌دانستند بسیار اندک بود. سیطره استعماری روسیه بر آسیای میانه به حدی است که تاجیک‌ها زبان فارسی را با الفبای سیریلیک روسی می‌خوانند و می‌نویسند و جز معدود افراد دانشگاهی کمتر کسی از ایشان زبان فارسی را با الفبای فارسی متوجه می‌شود. در واقع از این طریق روس‌ها مانع از قدرت گرفتن زبان فارسی در میان تاجیک‌ها شده‌اند و در عوض سیطره خود و فرهنگ روسی را با جا انداختن الفبای روسی تحمیل کرده‌اند. جای تعجبی هم ندارد که این زبان در بین تاجیک‌ها فاقد زایندگی است. از طرف دیگر، روس‌ها و انگلیسی‌ها همزمان از این طریق، مانع از شکل‌گیری پیوندها میان فارسی‌زبانان ایران، تاجیکستان و افغانستان شده‌اند!
@BeKhodnotes

انسانِ به اصطلاح سفید چشم رنگیِ موبور اروپایی آنچنان غرق نخوت و غرور خود شده بود که جنگ و ویرانی و بی‌خانمانی را تنها مختص مردم شمال آفریقا و خاورمیانه می‌دانست، یعنی برای ما مردمان رنگین پوستِ مو مشکیِ چشم قهوه‌ای، انگار نه انگار که همین سفیدهای موبور بودند که نزدیک به صد سال پیش جنگهای خانمانسوز اول و دوم جهانی را سبب شدند و خیلی قبل‌ترها هم با سیاست‌های استعماری میلیونها انسان را در آمریکا، آفریقا، آسیا و ... به کام مرگ و بی‌خانمانی کشاندند. ما رنگین پوستان هم همراه با اینها جوری اخبار جنگ در اوکراین را دنبال می‌کنیم که هیچگاه اینگونه اخبار جنگ در افغانستان، عراق، سوریه، لیبی و خیلی کشورهای غیراروپایی دیگر را دنبال نمی‌کردیم، این درحالیست که وسعت کشت و کشتار و آوارگی و بی‌خانمانی در جنگی مثل جنگ اوکراین با جنگهای اخیر اصلن قابل مقایسه نیست و نخواهد هم بود! ما حتی در محکوم کردن جنگ و خشونت هم تبعیض میورزیم. همان راهی را می‌رویم که رسانه‌های سفید-پرست (white supremacist) برای ما رنگین پوستان تعیین کرده‌اند. این سفید-پرستی دیگر آنچنان عیان و آشکار شده که صدای خودِ همین رسانه‌هایشان را هم در آورده. ما نیز باورمان شده که ریختن خون سفیدهای موبور چشم‌آبی به مراتب دردناکتر و جانسوزتر از ریختن خون هر رنگین‌پوست غیراروپایی است!
@BeKhodnotes

نمونه‌هایی از سخنان دوگانه و نژادپرستانه در رسانه‌های اروپا و آمریکا که مورد‌توجه کاربران در شبکه‌های اجتماعی قرار گرفته است.
«برگرفته از صفحه اینستاگرام بامداد اسماعیلی»
@sahandiranmehr

.
ساز و آواز《ابوعطا》
و اجرای تصنیف "بهار دلکش،"

خواننده: #محمدرضا_شجریان

تار: #محمدرضا_لطفی

خوش‌تر ز عیش و صحبت و باغ و بهار چیست؟
ساقی کجاست گو‌ سبب انتظار چیست؟
#حافظ

@sonati4444telegram

بدن‌های عجیب و غریب و آموزه مینیمالیسم/کمینه‌گرایی

مینیمالیسم (minimalism)، کمینه‌گرایی، حداقل‌گرایی یا قناعت‌پیشگی و بسندگی و باور به سادگی در حوزه معنای زندگی یکی از آموزه‌های مهم و اساسی‌یی است که مغز و لبّ لباب بیشتر مکاتب عرفانی را شکل می‌دهد. این آموزه به نحو ویژه‌ای در فلسفه و عرفان بودایی و خصوصن مکتب ذِن خودنمایی می‌کند. تیک نات هان، استاد معاصر آیین ذِن را می‌توان از ترویج‌دهندگان همین آموزه معرفی کرد. مطابق این اصل، آنچه ما داشتن آنرا حداقلی، معمولی و پیش پا افتاده و نرمال تلقی می‌کنیم، بیش از آنچیزی است که تصورش را می‌کنیم. به عبارت دیگر، آنچه حداقل دانسته می‌شود، حداکثری است و ما چون از این نکته غافلیم، به علت فقدان بینش و بصیرت لازم در این زمینه، از درک آن غافلیم. به عنوان مثال، ما داشتن سلامتی تن و روان را آن‌چنان امری حداقلی و نرمال در نظر می‌گیریم که اصلن آنرا به عنوان یک <داشته> مورد توجه قرار نمی‌دهیم. در واقع، ما از درک این نکته غافلیم که آنچه سلامتی خوانده می‌شود خود حاصل یک فرایند بسیار پیچیده از عناصر گوناگون است تا ماشین تن به بهترین نحو کار کند و کوچکترین خللی در هماهنگی میان اجزای این دستگاه پیچیده می‌تواند چه پیامدهایی در کارکرد آن داشته باشد، خصوصن که در کنار تن از پدیده دیگری به نام ذهن، روان، جان، نفس، روح یا هرچیز دیگری با این عناوین هم نام برده می‌شود. صرفنظر از اینکه فقدان هماهنگی میان اجزای تن خود می‌تواند باعث چه نواقصی در کارکرد آن گردد، فقدان هماهنگی میان تن و ذهن هم خود عامل سوءکارکردگهای دیگری است. از اینرو، داشتن چیزی تحت عنوان سلامتی خود
به تنهایی حاصل کارکردهای بسیار پیچیده‌ای است که تنها کسانی که این فقدان را تجربه می‌کنند نسبت به اهمیت آن واقف می‌شوند. (برای اینکه این مطلب را بهتر دریابید، شما را به تماشای مجموعه مستندهای بدن عجیب و غریب یا Body Bizarre, دعوت میکنم که ماجرای زندگی افرادی است با بیماری‌هایی عجیب و غریبی که شاید در مخیله هیچ انسانی نمی‌گنجد. افرادی که هر کاری می‌کنند تا بتوانند کمی به سلامت تن برسند، سلامتی‌یی که اکثر ما پیشاپیش آنرا داریم اما نسبت بدان به عنوان داشته‌ای ارزشمند غافلیم.)

اما مطابق آموزه کمینه‌گرایی، ما برای اینکه به این بینش برسیم ضرورتن نباید دچار بیماری‌هایی از این دست شویم. شناخت و آگاهی نسبت به این اصول و شرایط می‌تواند ما را نسبت به درک این حقایق متوجه سازد. و آگاهی نسبت به این حقایق نوعی خاصیت رهابخشی (emancipatory) دارد. ما در اینصورت خواهیم دانست که اولن، آنچه داریم عاریتی است و فاقد بنیانی آنچنان استوار و محکم که هیچگاه خلل بر ندارد، چرا که همه چیز در معرض تغییر، شدن و زوال قرار دارد، یعنی اصل بی‌ثباتی(impermanence)، و حال که فرصت آن را یافته‌ایم که برای مدت زمانی از آن برخوردار شویم باید به بهترین شکل از آن بهره ببریم.

اما آموزه کمینه‌گرایی یا قناعت‌پیشگی و بسندگی، در مقابل گرایشِ رفاه‌گرایانه معاصر قرار می‌گیرد که به موجب آن، مجموعه‌ای از امور رفاهیِ بیرونی وجود دارد که داشتنشان باعث خوشبختی و نداشتنشان منجر به بدبختی می‌گردد؛ در مقابل، مطابق این رویکرد، خوشبختی چیزی نیست مگر خرسندی از آنچه کمترین می‌پنداریم، کمترینهایی که خود بیشترینند اگر با حضور و توجه بدان نظر افکنیم. این آموزه پژواک همان فلسفه رواقی‌گری است که به موجب آن، هر انسانی در درون خود آزاد است و هیچ دیوار و حصاری، هرچند بلند، نمی‌تواند ذهن انسان را به بند کشد، ولو جسم و تن او را در بند کند. کمینه‌گرایی فلسفه انسانهای آزاد و رهاست، کسانیکه حافظ به اندازه‌ای برایشان ارزش قائل است که خود را غلام و بنده بلندهمتی‌شان می‌داند که "غلام همت آنم که زیر چرخ کبود/ز هرچه رنگ تعلق پذیرد آزاد است".

@BeKhodnotes