چرا دچار بحران نمی‌شویم؟


🔴آونگ تاریخ ایران در قرن سیزدهم و چهاردهم یک دور کامل حول دین را تجربه کرده است اما شواهدی وجود ندارد که این تجربه سنگین تاریخی، آمادگی خروج از این دور قهقرایی را برای ما پدید آورده باشد. برعکس همه چیز دال بر آن است که بیش از چهاردهه اصرار ساده‌لوحانه بر «دین پاسخگوی همه مشکلات است»، اینک قطب مخالف خود یعنی «دین منشأ همه مشکلات است» را به خوبی تولید کرده. در این رفت وبرگشتهای تاریخی دو سده اخیر ذهن ایرانی به جز معدود مواردی همواره «ایدئولوژیک» بوده که مع‌الاسف با قدرت تمام به قرن پانزدهم شمسی نیز در حال انتقال است.

🔴واقعیت این است که این «ذهنیت ایدئولوژیک» مانع از آن شده که علی رغم این همه خرابیها و عقب‌ماندگیها و ناگواریهای پیش رو، روان ایرانی به تشویش بیفتد. ساختار ذهن ایرانی به گونه‌ایست که اگرچه در دریای طوفان‌زده اسیر است، هنوز دلخوش به ساحل آرامی است که «هست» و تنها کافی است که زمانی دست دراز کند و آنرا «مالک شود» و «پیاده کند». این ساحل آرام در ساختار روانی کهن ایرانی «حکمت» است، خواه در علم، خواه در دین، خواه در فلسفه، خواه در قانون، خواه جایی در میان ایدئولوژیها، حکمتی جاودان و رهایی‌بخش و رستگارکننده چون منبع نوری لایزال هست و تنها کافی است که ما دست بجنبانیم و همگی با هم آنرا بخواهیم و در جامعه‌مان به نحو احسن به اجرا درآوریم تا بار دیگر به عرصه ملتهای خوشبخت جهان بازگردیم.

🔴ذهنیت ایدئولوژیک، این ذهنیت حکمی کهن، اما درست‌تر آن است که آنرا یک بیماری روانی تاریخی بدانیم. نوعی فرافکنی تخیلی شخصیتی مستأصل که نمی‌خواهد واقعیت «غرقه بودن در طوفان» و «نبود هیچ ساحل امنی در اطراف» را بپذیرد. جهان غرب با همه عظمت خود یکبار در دهه ۱۹۶۰ م به تشویشی عظیم در بنیانهای خود دچار شد و در این چند دهه هربار به دلیلی، از جنگ ویتنام و شورش زنان و سیاهان تا گرمایش زمین و کرونا، تواضع و فروتنی را بیشتر آموخت، اما در تمام این ایام تکبر ایرانی چنان ژرف است که هنوز ناچیز بودن و تنها بودن خود در این مقطع تاریخی را انکار می‌کند.

🔴این تنها حاکمیت، روحانیون یا نظامیان ما نیستند که متکبرانه هیچ نهیبی «وعده رستگاری موهوم» آنان را برآشفته نمی‌کند بلکه تجربه حدود یک دهه نگارش متون و فعالیت پژوهشی و سیاسی انتقادی به من نشان داد که تک‌تک اجزاء این جامعه در حس استغنای روانی شریک است. حس استغنایی که ایرانی را به این طلسم وحشتناک دچار کرده که اگرچه بدترین مصائب را متحمل شود، لحظه‌ای ریشه تحقیرها و ضعفها را درون خود نجوید و همواره در آرزوی «نسخه‌ای شفابخش از بیرون» در انتظار بماند.

🔴در شرایطی که ذهنیت ایدئولوژیک ما ایرانیان همواره درگیر بحث درباره این بوده که «کدام نسخه شفابخشتر است» تا در یک دور باطل دیگر آن نسخه شفابخش را ابزار خشونت مطلقه و دیکتاتوری منور جدیدی کنیم، این اصل ایده نسخه شفابخش بیرونی است که با سحر خود ما را فلج کرده و از پرداختن عمیق و موشکافانه به وضیت وخیمی که در آن هستیم جلوگیری کرده است. این واقعیت تلخ که ما در این دو سده بیداری ایرانیان دائماً در جا زده‌ایم و تنها زیر پای خود را خالی کرده‌ایم، بیش از همه در این واقعیت تلختر ریشه دارد که ما در شناخت ضعفهای خود یک قدم هم برنداشته‌ایم و به جای آن همواره به دنبال پرچمی بوده‌ایم که دور آنرا بگیریم و سینه بزنیم.

♦️ما با این همه خرابی و فلاکت، هنوز دچار بحران نشده‌ایم چون صغارت تاریخی همچنان نویدمان می‌دهد که راه روشن است و تنها رهرو می‌خواهد. اینچنین است که در این مقطع بی‌شکوه تاریخی با بی‌مسئولیتی تمام دربرابر روزگار تباه فرزندانمان، هنوز امید داریم که «می‌شود یک شبه امور را اصلاح کرد». ما هنوز با این واقعیت بس سیاه و تاریک روبرو نشده‌ایم که «نسخه‌ای وجود ندارد» و «نمی‌توانیم خودمان را هم عوض کنیم». ما حاملان نگون‌بخت بیماریهای تاریخی اعصار پیش از خودیم و لنگرگاهی معرفتی یا سیاسی، بیرون خودمان نداریم که به آن بیاویزیم...

🔰 واحد آیین و اندیشه بسیج دانشجویی دانشگاه امیرکبیر برگزار می‌کند:

💠 اندیشه مطهر
به مناسبت شهادت شهید مرتضی مطهری

🔺چرا جامعه امروزی نیازمند متفکر است؟
🔺متفکرین برای حرکت جامعه باید چه کنند؟

🔹 گفتگو با حضور آقایان:

🔸 دکتر سجاد صفار هرندی
دکتری جامعه شناسی فرهنگی
رئیس پژوهشکده فرهنگ و هنر اسلامی

🔸 دکتر سید جواد میری
دکتری تخصصی جامعه شناسی
هیئت علمی پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی

🔸 دکتر محمدحسین بادامچی
دکتری جامعه شناسی فرهنگی
هیئت علمی موسسه مطالعات فرهنگی و اجتماهی وزارت علوم

🗓 تاریخ: یکشنبه ۱۴۰۱/۰۲/۱۱
🕒 زمان: ساعت ۱۵:۰۰
📍 مکان: آمفی تئاتر بهمن

🌐 برنامه به صورت مجازی در صفحه اینستاگرام بسیج پخش خواهد شد.

#آیین_و_اندیشه



@seyedjavadmiri

‎
🔺صوت نشست وضعیت تفکر در ایران (به مناسبت سالگرد شهادت شهید مطهری) با حضور جواد میری، سجاد صفار هرندی و محمدحسین بادامچی/ دانشگاه امیرکبیر/ ۱۱ اردیبهشت ۱۴۰۱

💬در این نشست کوشیدم تصویر و تحلیلی از وضعیت وخیم «تعطیلی تفکر» در ایران بعد از انقلاب ارائه دهم. دیدگاه من این بود که پس از پیروزی انقلاب مبلغین و مهندسین جایگزین متفکران و روشنفکران در نظام اجتماعی-سیاسی شده‌اند که از منظر دیگری مورد تصدیق و دفاع دکتر صفار نیز قرار گرفت

اعتباری بودن عید فطر

🔴اتفاق جالب عید نشدن امروز، دلالت الهیاتی جالبی دارد که تا کنون عمدتاً با یکی شدن رؤیت چشمی و تقویم نجومی علمی-تکنولوژیک پوشیده می‌ماند. نکته اساسی و عمدتاً لاپوشانی شده در الهیات استعلایی مقدس‌نمایی شده و معصوم انگاری شده‌ی ما (عمدتاً تحت تأثیر فلسفه و آموزه حقیقت افلاطونی یا به تعبیر دیگر غربزدگی عمیق حوزه های علمیه) اینجاست که عید فطر با همه بار سنگین تکوینی‌ای که از اوضاع عرش و ملکوت و متافیزیک و طبیعت و آخرت تا حلال و حرامهای ازلی و ابدی به بار می‌کشد، در تحلیل نهایی یک تاریخ اعتباری است و تعیین آن به دست انسان با همه محدودیتها و کاملا متکی بر موقعیت و نظرگاه انسان محقق می‌شود. عید فطر نیز همچون همه امور مقدس و نورانی و ثابت و تام و مطلق و ازلی و ابدی و بی‌خدشه‌ی ملکوتی لاجرم وقتی لحظه‌ای با بشر، انسان فانی تماس پیدا می‌کند زمینی می‌شود و تابعی از همه ضعفهای زمینی بودن.

♦️ «نظرگاه خدایی داشتنِ متأله» افسانه‌ای شرک‌آلود است که فلسفه یونانی با همدستی استکبار پدرسالارانه تاریخی در دینداری ما نفوذ داده و ما مؤمنین از خودبیگانه را ذیل سایه موهوم مثل، اسیر حقایق دست نیافتنی آسمانی کرده. در تمام این ایام انسان از حال خود، از زیست همیشگی خود، و از قدرت و امکانات و انکشافات اعتباری زیستن خود غافل بوده و کورکورانه اسیر اعتباریاتی گشته که دانسته یا ندانسته به دست دستگاه دینی در قامت حقایق ازلی و ابدی بر او نمایانده شده و حال آنکه همیشه و همیشه مثل عید فطر امسال، درک و تصمیمی اعتباری بوده است.


در همین رابطه:
🔺در مذمت این‌همانی اصلاح و دین

#خط_دانشگاه

⭕️ پیروزی یا شکست دانشگاه در ایران

👤 محمدحسین بادامچی
▫️دکترا جامعه‌شناسی فرهنگی
▫️مدیر سابق اندیشکده مهاجر شریف و عضو هیئت علمی موسسه مطالعات فرهنگی و اجتماعی وزارت علوم

👤 میثم مهدیار
▫️دکترا جامعه شناسی
▫️معاون پژوهشی پژوهشگاه فرهنگ و هنر

▪️اهداف دانشگاه قبل و بعد از انقلاب
▪️نسبت دانشگاه با دولت و مردم
▪️نقش اجتماعی دانشگاه
▪️آیا دانشگاه مسئولیت نهاد علم را به خوبی انجام داده است؟

زمان: چهارشنبه ۲۱ اردیبهشت | ساعت ۱۷
مکان: ضلع شمالی دانشگاه تهران - خیابان پورسینا - کوچه عنایت - پلاک ۲

@khate_uni

🔺صوت نشست پیروزی یا شکست دانشگاه ایرانی/ گفتگو با میثم مهدیار/ ۲۱ اردیبهشت ۱۴۰۱/ بسیج دانشجویی تهران

🔖در این نشست کوشیدم روایتی جامع از تحول تاریخ دانشگاه ایرانی در نسبت با دولت و جامعه در چهار مقطع قاجار و پهلوی/ دهه شصت/ دهه هفتاد و هشتاد/ دانشگاه کارآفرین ارائه کنم

می‌خواستم چیزی درباره الهیات نیهیلیستی-میلیتاریستی پشت سرود “سلام فرمانده” که مشخصه‌ی تام و تمامی از گذارهای قهقرایی الهیات سیاسی ماست بنویسم که منصرف شدم. مسأله تنها این نیست که مخاطبین در قدرت این نقدها گوششان پر است و حتی برعکس دقیقا به دلیل همان چیزی که مورد نقد قرار گرفته در مسیری اینچنین پرگاز می‌رانند؛ بلکه مسأله اساسی‌تر اینجاست که در یک سوءبرداشت اساسی هر یادداشتی از این جنس در شعله‌های آتش احساسات آنی مخاطبین می‌سوزد و خاکستر می‌شود و نه آنکه کوره‌ای باشد برای ساختن جهانی دیگر. تا زمانی که «احساس مسئولیتی» از تغییر در ما نباشد و هر مطلبی را ابزار فرافکنی مسئولیت و تطهیر خود از گناه جمعی می‌کنیم؛ نه تنها به پیش نمی‌رویم که بیش از پیش به خالی کردن زیرپای خود مشغولیم. اگر «خواندن و نوشتن» عزمی واقعی در ما برنمی‌انگیزد، ولو به قدر پول خردی که خوانندگان قدیمی روزنامه‌های نسل قبل برای بقای رسانه خود خرج می‌کردند، پس هوسی پوچ و سرابی بی‌ارزش است.

🔺بادامچی, محمدحسین. (۱۴۰۱). برنامه‌ریزی بدون نظریه؛ صدای شنیده نشده فروپاشی برنامه‌ریزی تکنوکراتیک در ایران. فصلنامه سیاستگذاری عمومی, 8(1), 75-87. doi: 10.22059/jppolicy.2022.85912

📝چکیده:
علی‌رغم گذشت بیش از هفتاد سال از آغاز برنامه‌ریزی رسمی در ایران، اصطلاح «برنامه‌ریزی» همچنان بصورتی مطلق، مجرد، تخصصی، پوزیتیویستی، غیرقابل خدشه و بی‌نیاز از مباحثات نظری به کار می‌رود و حال آنکه بررسی تحولات معرفتی این حوزه بویژه در آمریکا و اروپا از پایان پارادایم پوزیتیویستی-تکنوکراتیک برنامه‌ریزی و ظهور حوزه معرفتی میان‌رشته‌ای و بسیار پویایی به نام «نظریه برنامه‌ریزی» در پنجاه سال اخیر حکایت دارد. در این مقاله نشان داده می‌شود که صدای فروپاشی برنامه‌ریزی عقلانی-تکنوکراتیک و ظهور رشته نوینی به نام نظریه برنامه‌ریزی در ایران شنیده نشده است.

رابطه سیاست و منبر

ماشینی که به روانی به سوی مقصدی می‌راند ارکان مختلفی در حرکت خود دارد: یکی جاده است و دیگری ماشین و سومی رانندگی و چهارمی کلام راننده! دانش سیاسی در ایران روی چهارمی متمرکز است و کمتر کسی درباره جاده (سراشیبی قهقرایی تاریخمان) ماشین (سازوکار مخرب دولت-ملت بودنمان) و رانندگی (بی‌بهرگی از فن مدیریت امکانات برای پیشرفت جمعی) می‌پرسد، چه برسد به آنکه در آن کنکاش کند. در عوض همه هم و غم راننده و ایادی او ساکت کردن سرنشینان و حفظ و تثبیت عقیده بر صراط مستقیم بودن است. دانش سیاسی اسلامی-ایرانی زمانه ما حول همین مهارت آخری شکل می‌گیرد که در آن جامعه به مثابه طفلی صغیر و زنی زیاده‌خواه دست‌بسته و نابالغ نشسته بر صندلی عقب فرض می‌شود که خوش‌خیالی و عقیده‌مند بودن و شک به دل راه ندادنش هم به نفع خودش است و هم به نفع راننده. در فقدان دانش سیاسی، هر تغییری تنها در سطح بعد منبری سیاست در ایران باقی می‌ماند.