امروز تولد
Sophus Lie
هست.
خیلی ساده بخوایم بگیم چی کار کرد کارش این بود که همون کاری که گالوا با معادلات جبری کرد، لی با معادلات دیفرانسیل کرد. معادلات جبری روحی دارند و با مفهوم تقارن ارتباطی نزدیک دارند. معادلات دیفرانسیل هم روحی دارند.
یه اتفاق تاریخی جالب در موردش اینه که یه بار به عنوان جاسوس دستگیر شد. توی فرانسه به عنوان یه نروژی می گیرندش، همراه با یادداشت های ریاضی. شک می کنند فکر می کنند شاید رمزی یا چیزی باشه. یه ماهی زندان می مونه و بعد یه ریاضیدان دیگه اون رو می شناسه و باعث می شه آزاد بشه.
گرفتار بیماری و مشکلات عصبی هم بوده در بخش هایی از زندگی اش.
بخش های قابل توجهی از فیزیک روی همین مفهوم گروه لی بنا شده.
هم گروه هست و هم منیفلد و عمل ضرب و معکوس در اون differentiable هستند.
میم هم اشاره داره به Cartan's theorem و به طور کلی یکی از مصیبت هایی که کتاب هایی که در زمینه گروه های لی و جبر لی نوشته می شه دچارش هستند. توضیحات کم، بدیهی گرفتن خیلی چیزها، پریدن از مفاهیم مختلف و بدتر از همه در مقالات که معمولا مثال های درست و درمونشون رو از فیزیک انتخاب می کنند و همه چیز رو بدیهی می گیرند اونجا.

ترکیبیات با شهریار شهریاری
https://youtu.be/-if1_Un3afo?si=pDntfoKOkKgKvvKv

پیش‌تر در همین کانال مطلبی نوشته بودم (+)و سعی کرده بودم رد قدیمی‌ترین آثار داستانی آسیموف رو که به فارسی ترجمه شده بودن بگیرم. در اون مطلب پیگیری من به دو داستان آسیموفی رسید که در سال 61 با ترجمۀ استاد پرویز شهریاری در کتابی به نام داستان‌های علمی چاپ شده بود. گمون نمی‌کردم که پیش از اون اثری داستانی از آسیموف به فارسی ترجمه شده باشه. البته از اونجایی که انتشار رسمی آثار مکتوب در ایران بایگانی درست و درمونی نداره، نمی‌شد از این بابت مطمئن باشم و فقط بخت و اقبال و تصادف می‌تونست اطلاعات جدید رو به دستم برسونه، که ظاهراً این اتفاق افتاده.
حسین شهرابی در کانالش با عنوان «تأملات علمی‌تخیلی و فانتزی» خبر از کشف آرشیوی از مجلۀ تماشا (اینجا) رو داده که در دهۀ 1350 منتشر می‌شده و برنامه‌های رادیویی و تلویزیونی می‌پرداخته و ظاهراً تعداد حیرت‌انگیزی داستان‌های علمی‌تخیلی در شماره‌های این مجله منتشر شدن. خیلی از این آثار از نویسنده‌هایی هستن که ما اغلب نمی‌شناسیم، ولی آثاری از نویسنده‌های معروف، عمدتاً کلارک و بردبری در این مجله چاپ شده (سر رابرت هاینلاین بی‌چاره ظاهراً در این مورد هم بی‌کلاه مونده.)
بگذریم. نتیجۀ جستجوهای حسین شهرابی سه اثر از آسیموف رو شامل می‌شه. اولی احتمالاً یکی مقاله‌هاییه که برای نشریۀ تی‌وی‌گاید می‌نوشته و در کنار اون هم دو داستان به نام‌های «شادی‌های آن روزگار» (ترجمه‌ای از داستان The Fun They Had که گلچین‌شده‌ترین داستان آسیموفه) ترجمۀ روانشاد منوچهر محجوبی و داستان «احساس قدرت» (ترجمه‌ای از داستان Feeling of Power که آشکارا نسخۀ کوتاه‌شده‌ای از داستانه) ترجمۀ مهرداد مهرجو، که متأسفانه از این بزرگوار اطلاعاتی به دست نیاوردم.
با این‌ حساب قدیمی‌ترین آثار داستانی آسیموف که به فارسی ترجمه شده‌ن بیش از یک دهه عقب می‌رن (داستان «شادی آن روزگار» که در شمارۀ 97 مجلۀ تماشا، صفحه 28 و در بهمن‌ماه سال 1351 منتشر شده.)
اون مقالۀ مجلۀ تی‌وی‌گاید چی می‌شه؟
اون مقاله با عنوان «چگونه خلوص و صداقت خود را از دست دادم و شروع به نویسندگی برای تلویزیون کردم» اگرچه جزو سوابق معتبر آسیموف محسوب می‌شه، منتهی بین قدیمی‌ترین آثار جا نمی‌گیره. کتاب «رود زندگی» که در سال 1343 منتشر شد، تا به امروز قدیمی‌ترین ترجمه از آثار آسیموفه که ما می‌شناسیم و همچنان به یکه‌تازی خودش ادامه می‌ده.
پ.ن: می‌خواستم آثار آسیموفی این مجله رو جدا کنم و جداگانه در این کانال بفرستم، ولی به نظرم رسید دیدن بقیۀ مطالب اون مجله‌ها هم خالی از لطف نیست، بنابراین هر سه شمارۀ آسیموفی مجله رو به‌طور کامل بارگذاری می‌کنم که یه نگاهی بندازین.

ظاهرا برای اولین بار ChatGPT خودش تنهایی و بدون کمک یا مداخله انسان یه open problem در زمینه هندسه جبری رو حل کرده.
https://arxiv.org/abs/2512.14575

یه وضعیت از بازی علیرضا فیروزجا رو دادند به ChatGPT(حریف علیرضا حرکت برای برتری داره اینجا، که نمی بینه اون حرکت رو)
نتونسته حلش کنه، ظاهرا ChatGPT انتظار داشته یه engine ایی چیزی نصب باشه بتونه از اون کمک بگیره. بهش گفتند خودت بنویس و حل کن، همین کار رو کرده و حل کرده.

خانم
Ana Caraiani
هستند.
موفق شدند grant به مبلغ
1,999,760
یورو برای پروژه خودشون بگیرند.
در زمینه برنامهٔ لنگلندز تحقیق می کنند.
هم مبلغش قابل توجه هست(البته نمی دونم چرا ۲ میلیون بهش ندادند) به هر حال در زمینه ریاضی محض این بودجه داده شده و رقم زیادی هست.
هم موضوعش یکی از مهمترین مسائل ریاضی هست.
هم اینکه کم و بیش اهمیت نمادین هم داره که یه زن تونسته به همچین موقعیتی برسه.
https://www.ma.imperial.ac.uk/~acaraian/

این ریاضیدان جوان به نام
Teddy Einstein
درگذشت. در زمینه
geometric group theory
کار می کرد.
ظاهرا سوار دوچرخه بوده که تصادف می کنه.
تازه داشته در زمینه کاری اش به دستاوردهایی می رسیده.
به هر حال RIP.
https://swarthmorephoenix.com/2025/12/11/college-mourns-former-mathematics-professor-teddy-einstein/

ریاضیات در سالی که گذشت.

مساله معروف
Kakeya conjecture
برای میدان های متناهی رو
autoformalize
کردند.
مساله اولین بار در سال ۱۹۱۷ مطرح شد و خیلی سریع در بعد دو حل شد. منتها در بعد سه تازه توسط خانم Wang در سال گذشته حل شد.
برای میدان های متناهی در سال ۲۰۰۸ حل شد.
حل این مساله در اون زمان برای ریاضیدان ها خیلی جالب و شوک آور بوده(مساله مورد علاقه جناب تائو که در لینک بالا توضیح می دند درباره اش)
حالا و توی شش ساعت مساله رو formalize کردن.
https://github.com/math-inc/KakeyaFiniteFields

حل مساله sphere packing در ابعاد ۱۷ تا ۲۱

درگذشت Pierre Hansen، با الگوریتم معروف جستجوی همسایگی می شناسندش.

حل یه مساله در نظریه گروه ها توسط یه زوج ریاضیدان

حل مساله Kakeya در حالت سه بعدی

ادعای حل حدس گلدباخ توسط یه هموطن

بهبود روش نیوتن برای مسائل بهینه سازی و پیدا کردن مینیمم و ماکزیمم توابع(یکی از محققین ایرانی بوده)

اهدای جایزه آبل ۲۰۲۵ به ریاضیدان ژاپنی

سرقت ۶۵ میلیون دلاری پسری که ریاضی خونده از یه پلتفرم

حل یه مساله قدیمی در نظریه گراف به کمک مفاهیم فیزیکی

انتخاب پاپ جدید که لیسانس ریاضی داره

روش جدید و بهینه برای رنگ آمیزی یال های گراف(دو ایرانی هم نقش داشتند در این کار)

درگذشت آقای Lax برنده جایزه آبل ۲۰۰۵

اثبات قضیه آخر فرما در Lean

انتخاب یه ریاضیدان و gold medalist به عنوان رئیس جمهور رومانی

حل یه مساله از اردوش توسط یه دانشجوی دکتری در آکسفورد بعد از نیم قرن

درگذشت دختر فون نویمان

دختر ۱۷ ساله، مساله ۴۰ ساله

ضرب دو ماتریس، یه گام به جلو

باز هم sphere packing

دستمزد جناب تائو

حل یه مساله از نظریه گره ها و اینجا.

بهبود کران پایین Ramsey number بعد از ۸۰ سال

درگذشت آقای Murty نویسنده کتاب معروف در گراف

درگذشت Tom Lehrer

حاشیه هایی که در آمریکا برای تائو اتفاق افتاد و همین طور در اینجا و اینجا.

مرگ یک Algebraic topologist

چت جی پی تی و توپولوژی؟ فعلا نه!

کتاب جدید استاد ژیژک درباره مکانیک کوانتوم!

جایزه به اسم آقای آذریان توسط انجمن ریاضی آمریکا

ورژن کوانتومی قضیه بیز

کشف حل(و نه خود حل) یه مساله از مجموعه مساله های اردوش

صد ساله شدن Jean-Pierre Serre

درگذشت Ronald Jensen

دو تا invariant جدید در نظریه گره ها

مثال نقض توسط چت جی پی تی

حل یه مساله از نظریه گروه ها توسط چت جی پی تی

درگذشت Gérard Laumon

حل یه مساله از مجموعه مسائل اردوش

بررسی الگوریتم سیمپلکس

فرمال وریفیکیشن در فیزیک

مرور ادبیات توسط AI و اینجا.

مرگ یک توپولوژیست، Andrew Casson

درگذشت دکتر ناصر بروجردیان

حل مساله باز توسط چت جی پی تی در زمینه بهینه سازی محدب

اضافه شدن اسم چت جی پی تی به عنوان نویسنده در مقاله

اصلاح عکس صفحه ویکی پدیای خانم Wolf

گرفتن نوبل شرق توسط یه ریاضیدان

عبور یه تاس از یه تاس دیگه

انتخاب آقای کامران وفا به عنوان
University Professor

جایزه جدید برای تائو

یه پروژه درباره آنالیز و Lean، با مبلغ حدود ۶.۵ میلیون یورو

بیرون انداختن عدد i از مکانیک کوانتومی

حل مساله اردوش توسط AI و اینجا.

فرار از ریاضیات و پناه بردن به ریاضیات

هوش مصنوعی و پاتنام

حل مساله ۱۰۲۶ اردوش، همکاری آنلاین و هوش مصنوعی

عملکرد هوش مصنوعی در یکی از سخت ترین مسابقات ریاضی

وقتی نظریه ریسمان به داد هندسه جبری می رسه.

سال AI و formal proof بود.
گفتند سالیه که خیلی به
Kasparov deep blue moment
نزدیک شدیم، تا سال بعد چی پیش بیاد.

#دانستنی های_ به درد_نخور ۴۴
می دونستید که توی برکلی ۷ جای پارک وجود داره که مختص ۷ تا برنده جایزه نوبل هست؟ این جاها به طور اختصاصی و تا آخر عمر به این افراد تعلق داره.

این رو ندیده بودم، مقاله اش برای سال ۲۰۱۴ هست.
http://page.mi.fu-berlin.de/cbenzmueller/papers/C40.pdf

فرض کنید یه حالت از یه بازی واقعی.
شاه سفید رو به طور تصادفی حذف کردیم، حالا شما پیداش کنید.
من خودم نیم ساعتی طول کشید.
کم و بیش سخت هست سوالش.
بعدا راه حلش رو می ذارم.

ظاهرا به این شکل از طراحی دستشویی توی هواپیما اعتراض کردند. گفتند احساس راحتی نمی کنیم(به خاطر وجود پنجره) درسته که توی اون ارتفاع احتمال حضور فردی بیرون هواپیما صفر هست ولی نباید فقط احتمال رو محاسبه کرد. باید در این جا حاصلضرب احتمال و impact رو در نظر گرفت یعنی
p×impact
و چون impact مقدارش اینجا بالا است(نقض حریم شخصی، احساس ناامنی و...) خروجی یا نتیجه قابل چشم پوشی نیست.
توی بحث های مربوط به ریسک هم این فرمول رو خیلی استفاده می کنند:
risk = probability x loss
مخالف ها می گند نباید میانگین حالات رو در نظر گرفت، توی طراحی باید بدترین حالت
worst case
رو در نظر گرفت. می گند حتی یه سناریو نامطلوب یعنی طراحی ایراد داره.

توی ارتفاع ۳۵ هزارتایی هم حرف آمار و احتمال هست.
یه عده هم می گند سخت نگیرید بابا، از یه ارتفاعی به بعد هر چیزی رو جزئی از بدنه هواپیما حساب کنید!
نفهمیدم اصل خبر شوخی بود یا جدی، ولی در کل جالب بود.

هنوز چت جی پی تی از حل این سوال بر نمیاد(و همین طور یکی دو تا دیگه شون هم نتونستند حل کنند این سوال رو)
حلش این شکلیه:
180° - 140° = 40°
180° - (40 + 60)° = 80°
180° - 80° = 100°
دو خط اول رو خوب می ره، به خط آخر و محاسبه نهایی که می رسه قاطی می کنه.
۱۳۰ و ۵۰ از جمله جواب هاش هست.
بعضی هام که اصلا به جواب منفی رسیدند!

اینجا یه مقاله از
J. Liouville
که اولش اشاره می کنه که e گویا نیست و حالا ثابت می کنیم که ریشه هیچ چند جمله ای از درجه دو هم نیست.
نکته جالب اینه که آخرش نوشته
Donc, ect.
یعنی همون
Hence, etc.
بقیه اش واضحه، نمی نویسم!

می گه: قند مکرر پنج قسم است!
توی ریاضی بیشتر هم هست. یه اثبات دیگه برای بی نهایت بودن اعداد اول.
توضیح در ویدئو زیر:
https://youtu.be/-v6yPtM4VLA?si=etB-rEtPB-fDXBQ5